Wale

Waal
Buggelwaal (Megaptera novaeangliae)
Systematik
Amniote (Amniota) Chlass: Säuger (Mammalia) Underchlass: Höcheri Säuger (Eutheria) Überordnig: Laurasiatheria Cetartiodactyla Ordnig: Waal
Wüsseschaftlige Name
Cetacea
Brisson, 1762
Underordnig
Bartewaal (Mysticeti) Zaanwaal (Odontoceti)

D Waal (Cetacea) si en Ornig vo de Säuger mit öbbe 80 Arte, wo usschliesslig im Wasser lääbe. Es git zwäi Underornige, d Bartewaal (Mysticeti), wo zu de grösste Dier in dr Gschicht vo dr Ärde zele und Plankton us em Wasser filtriere und vo däm lääbe, und, d Zaanwaal (Odontoceti), wo röiberisch lääbe und wo au d Familie vo de Delfin (Delphinidae) zun ene ghöört.^[1] Dr alt umgangssproochligi Naame „Waalfisch“ entspricht nit em hütige wüsseschaftlige Verständnis, wil d Waal käni Fisch si, sondern akwatischi Landwirbeldier (Meersäuger); in dr Antike und bis in d Middi vo dr Nöizit het mä sä aber as Fisch aagluegt, was uf en Aristoteles (4. Joorhundert v. d. Z.) zrugggoot, au wenn er e Hufe verschidnigi füsiologischi Äänligkäite mit de Landwirbeldier gsee het.^[2][3] Erst dr Carl von Linné het d Waal 1758 zu de Säuger zelt.

Mit dr Usnaam von e baar Flussdelfinarte lääbe d Waal im Meer. Dr Übergang zum Lääbe im Wasser het die Säugergrubbe vor öbbe 50 Millione Joor im früeje Eozän gmacht. D Waal si äng verwandt mit de Baarhuefer (Artiodactyla), bäidi Grubbe bilden zämme s Taxon Cetartiodactyla. D Beständ vo vile Waalarte si wäge dr Umwältverschmutzig, dr Fischerei und em industriell betriibene Walfang dütlig zrugggange.

1. ↑ Mänggisch zelt mä d Delfin nid zu de Waal und denn bezäichnet mä die ganzi Ornig as „Waal und Delfin“. Aber das duet die daatsächlige Verwandtschaftsverheltniss nid wider spiegle; denn uf dr äinte Site si d Waal wemm mä d Delfin, wo uf drei Familie verdäilt si usschliesst, parafyletisch, uf dr andere Site ghööre zu de Delphinidae au Arte, wo dradizionell as Waal bezäichnet wärde.
2. ↑ Aristoteles: Historia Animalium, 4. Joorhundert v. d. Z., HA 566b2-5 (in dr Sitenummerierig noch Bekker).
3. ↑ Aldemaro Romero: When whales became mammals: The scientific journey of Cetaceans from fish to mammals in the history of science. (PDF) In: INTECH Open Access Publisher, 2012.