Yuli Sezar

Yuli Sezar
lat. GAIVS IVLIVS CAESAR lat. DIVVS IVLIVS
Siyasi xadim, sərkərdə
Əvvəlki	yoxdur
Sonrakı	Oktavian Avqust
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi	ən tezi 12 iyul e.ə. 100 və ən geci 13 iyul e.ə. 100[1][2][…]
Doğum yeri	Roma, Roma respublikası[8]
Vəfat tarixi	15 mart e.ə. 44[3][4][…] (55 yaşında)
Vəfat yeri	Pompey teatrı[d], Roma respublikası[9][10]
Vəfat səbəbi	qanaxma
Dəfn yeri	Sezar məbədi[d]
Fəaliyyəti	orator, memuarçı, rəhbər[d], şair, siyasətçi, hərbi lider[d], yazıçı, tarixçi
Uşaqları	Yuliya[d][5][6][…], XV Ptolemey[6][7], Oktavian Avqust[6]
Ailəsi	Yulilər-Klavdilər
Dini	Qədim Romada din
Hərbi xidmət
Döyüşlər	Yuli Sezarın vətəndaş müharibəsi, Qall müharibələri
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Qay Yulius Sezar (lat. Gaius Iulius Caesar; ən tezi 12 iyul e.ə. 100 və ən geci 13 iyul e.ə. 100^[1][2][…], Roma^[8] – 15 mart e.ə. 44^[3][4][…], Pompey teatrı^[d], Roma respublikası^[9][10]), Romalı hərbçi, siyasi lider, Qeysər ünvanının sahibi və güclü yazıçı olan Sezar, dünya tarixinin ən güclü insanlarından biri olaraq qəbul edilir. Etdikləri sayəsində Roma Respublikasının Roma İmperiyasına çevrilməsində əsas rol oynamışdır. Roma senatındakı optimates klikinə mənsub müxalifləri Markus Porcius Kato və Markus Kalpurnius Bibulusa qarşı çevirərək, populares klikinə mənsub siyasətçi kimi, Markus Licinius Krassus və Gnaeus Pompeius Maqnusla birlikdə qeyri-rəsmi olaraq Roma siyasi həyatına bir necə illiyinə yön verəcək olan I Triumviratı qurdu. Qalliyanı fəth edərək Roma torpaqlarını Atlantik okeanına qədər genişləndirdi və eyni zamanda da e.ə. 55-ci ildə Britaniyanın Roma tərəfindən ilk işğalını reallaşdırdı. Triumviratın dağılması ilə birlikdə Pompey və Senatla münasibətləri korlandı. e.ə. 49-cu ildə Rubikon çayını keçməsilə başlayan müharibə nəticəsində Romanın tək hakimi halına gəldi. İdarəetməni ələ almasından sonra Roma cəmiyyətini və idarəetməsini əhatə edən geniş islahatlara başladı. Ömürlük diktator (diktator perpetuus) elan edildi və respublika bürokratiyasını özünə tabe etdirdi. Ancaq Sezarın köhne dostlarından Markus Junius Brutusun rəhbərliyindəki və keçmiş respublikanı bərpa etməyi arzulayan bir qrup senator tərəfindən e.ə. 44-cü il, 15 martda öldürüldü. Sui-qəsdin ardından başlayan yeni müharibə Sezarın varisi Gaius Oktavianusun Roma dünyası üzərində avtoritar güc halına gəlməsinə səbəb oldu. Sezar öldürülməsindən iki il sonra, e.ə. 42-ci ildə Senat tərəfindən rəsmən müqəddəsləşdirildi və Roma tanrılarından biri elan edildi. Sezarın həyatı haqqında məlumatların çoxu hərbi səfərlərindən bəhs etdiyi və özü tərəfindən yazılmış olan "Şərhlər" (Commentarii) adlı xatirələrindən, Mark Tulli Siseron kimi siyasi rəqiblərinin məktublarından, Sallastiusun tarixi yazılarından və Katullusun şerləri kimi müasiri olan qaynaqlardan əldə edilmişdir. Həyatına dair ətraflı məlumat sonrakı əsrlərdə yaşamış olan İsgəndəriyyəli Appian, Qaius Svetoni Trakvill, Plutarx, Kassius Dio və Strabon kimi tarixçilər tərəfindən verilmişdir.

1. ↑ ^{1 2} http://www.bbc.co.uk/history/historic_figures/caesar_julius.shtml.
2. ↑ ^{1 2} datos.bne.es (isp.): El portal de datos bibliográficos de la Biblioteca Nacional de España. 2011.
3. ↑ ^{1 2} Parenti M. The Assassination of Julius Caesar: A People's History of Ancient Rome. The New Press, 2003. S. 167. ISBN 978-1-4587-8435-3
4. ↑ ^{1 2} Goldsworthy A. Caesar, Life of a Colossus (ing.). 2006. P. 505.
5. ↑ Н. О. Юлия (rus.). // Энциклопедический словарь СПб: Брокгауз — Ефрон, 1904. Т. XLI. С. 370.
6. ↑ ^{1 2 3} http://www.strachan.dk/family/iulius_patrician.htm.
7. ↑ Цезарион (rus.). // Энциклопедический словарь СПб: Брокгауз — Ефрон, 1903. Т. XXXVIIа. С. 891.
8. ↑ ^{1 2} Deutsche Nationalbibliothek Record #118518275 // Ümumi tənzimləmə nəzarəti (GND) (alm.). 2012—2016.
9. ↑ ^{1 2} http://www.nytimes.com/1989/10/08/travel/there-s-a-small-hotel-rome-charm-and-efficiency.html.
10. ↑ ^{1 2} http://www.funtrivia.com/en/subtopics/Cleopatra-Last-Queen-Of-The-Nile-123331.html.