Panamski kanal

Panamski kanal je umjetni kanal u najužem dijelu Srednje Amerike koji spaja Atlantski okean (Karipsko more) s Tihim okeanom (Panamski zaljev). Dug je 81,6 km. Na najužem mjestu je širok 91,5 m, a na najširem 350 m. Dubina iznosi 13,7 m.

Jedan od najvećih i najtežih inženjerskih projekata ikada poduzetih, prečica Panamskog kanala uveliko skraćuje vrijeme putovanja brodova između Atlantskog i Tihog okeana, omogućavajući im da izbjegnu dugu, opasnu rutu Cape Horn oko najjužnijeg vrha Južne Amerike preko Drakeovog prolaza ili Magelanov tjesnaca i još manje popularne rute kroz Arktički arhipelag i Beringov prolaz.

Uz Sueski kanal predstavlja jednu od najvažnijih pomorskih arterija svijeta. Sagrađen je 1914. Oko 14.000 brodova godišnje prolazi kanal, što predstavlja 4% svjetskog saobraćaja. Zvanični naziv brodova koji mogu proći kanal je "Panamaks" (maksimalne dimenzije).^[1]

Kolumbija, Francuska, a kasnije i Sjedinjene Države kontrolisale su teritoriju oko kanala tokom izgradnje. Francuska je započela radove na kanalu 1881. godine, ali su prekinuti zbog nedostatka povjerenja investitora uzrokovanih inženjerskim problemima i visoke stope smrtnosti radnika. Sjedinjene Države su preuzele projekat 4. maja 1904. i otvorile kanal 15. avgusta 1914. SAD su nastavile da kontrolišu kanal i okolnu zonu Panamskog kanala sve do sporazuma Torrijos-Carter iz 1977. koji je predviđao predaju Panami. Nakon perioda zajedničke američko-panamske kontrole, kanal je preuzela panamska vlada 1999. Njime sada upravlja Uprava za Panamski kanal u državnom vlasništvu.

Godišnji promet je porastao sa oko 1.000 brodova 1914. godine, kada je kanal otvoren, na 14.702 broda 2008. godine, za ukupno 333,7 miliona tona Panamskog kanala/Univerzalnog mjernog sistema (PC/UMS). Do 2012. godine, više od 815.000 brodova je prošlo kroz kanal.^[2] U 2017. je brodovima trebalo u prosjeku 11,38 sati da prođu između dvije ustave kanala^[3] Američko društvo građevinskih inženjera je Panamski kanal svrstalo među sedam svjetskih čuda.^[4]

1. ^ Der Bau und die Geschichte des Panama-Kanals (Gradnja i historija Panamskog kanala) sa stranice za virtualnu nastavu njemačke gimnazije Louis-Schroeder-Gymnasiums Arhivirano 15. 5. 2014. na Wayback Machine učitano 3.5.2014 (de)
2. ^ "Panama Canal Traffic—Years 1914–2010". Panama Canal Authority. Arhivirano s originala, 30. 12. 2010. Pristupljeno 25. 1. 2011.
3. ^ "Annual Report 2017" (PDF). Panama Canal Authority. Arhivirano (PDF) s originala, 3. 4. 2021. Pristupljeno 2. 4. 2021.
4. ^ "Seven Wonders". American Society of Civil Engineers. Arhivirano s originala, 2. 8. 2010. Pristupljeno 21. 2. 2011.