Antikva Egiptio

Antikva Egiptio
Estas antikva civilizacio, kultura regiono, historia lando, historia regiono [+]
Lando	Egiptio
- koordinatoj	29° 48′ 0″ N, 31° 18′ 0″ O (mapo)29.831.3Koordinatoj: 29° 48′ 0″ N, 31° 18′ 0″ O (mapo)
DEC
Antikva Egiptio
Vikimedia Komunejo:  Ancient Egypt [+]
v • d • r

Kronologio de antikva Egiptio

Temaj artikoloj

Egiptologio · Egiptaj dinastioj · Egiptoj Faraono · Hieroglifoj · Religio Skribarto · Politika administrado Antikvaj nomoj de Egiptio

Antaŭdinastia epoko

Dinastia raso Bau el Pe kaj Neĥen · Nakado · Neĥen

Arkaika epoko

1-a, 2-a dinastio Cenej · Maat · Meni · Sereĥ

Malnova imperio

3-a, 4-a, 5-a, 6-a dinastio Piramidoj · Suntemplo · Tekstoj de piramidoj

Unua meza periodo

7-a, 8-a, 9-a, 10-a, 11-a dinastio Libroj de saĝaj konsiloj en la vivon

Meza imperio

12-a dinastio Oazo Fajumo · Tekstoj de ĉerkoj

Dua meza periodo

13-a, 14-a, 15-a, 16-a, 17-a dinastio Hatueret · Hiksosoj

Nova imperio

18-a, 19-a, 20-a dinastio Amarna periodo · Amono · Atono Libro de mortintoj · Veset

Tria meza periodo

21-a, 22-a, 23-a, 24-a, 25-a dinastio, Dia edzino · Vesetaj grandpastroj

Malfrua epoko

26-a, 27-a, 28-a, 29-a, 30-a dinastio 2-a persia superregado Naukratis · Mammisi · Saja renesanco

Grekia-romia epoko

Makedonia dinastio, Ptolemeidoj Aegyptus · Aleksandrio · Demotika kroniko Hermetismo · Manehto Múseion · Ptolemea Egiptio · Serapis

Rilataj artikoloj Portalo pri Antikva Egiptio

v • d • r

Antikva Egiptujo aŭ antikva Egiptio estis longtempa civilizo en norda-orienta Afriko. Ĝi koncentriĝis laŭ la meza ĝis la malsupra fluo de rivero Nilo. La civilizo atingis sian plej grandan amplekson dum la dua jarmilo antaŭ Kristo; tiu ĉi periodo estas markita kiel periodo de Nova Imperio. Ĝi etendiĝis de la Nila delto norde ĝis Ĝebel Barkal apud la kvara nila katarakto sude. En diversaj periodoj la antikva Egiptio ensumigis regionojn de suda Levanto, la Orienta Dezerto kaj la bordon de la Ruĝa Maro, Sinajon kaj la Okcidentan Dezerton (kelkaj oazoj).

La antikva Egiptio evoluis minimume tri kaj duonon da miljaroj. Ĉio komenciĝis per komenca unuiĝo de ŝtatoj en valo de Nilo ĉirkaŭ la jaro 3150 a. K. kaj finiĝis en la jaro 31 a. K., kiam frua Romia imperio subigis Egiption de ptolemeoj kiel ŝtaton. Tamen tio ne estis la unua periodo de fremda superregado. La romia periodo estis atestinto de iompostioma ŝanĝo en la politika kaj religia vivoj en la valo de Nilo, markanta la finigon de la sendependeco de la civilizacia evoluo.

La civilizo de antikva Egiptio estis fondita sur fajne ekvilibrigita kontrolo de naturaj kaj homaj fontoj, karakterizata en la unua vico per gvidata akvumado de la fekunda Nilo, per eluzo de mineraloj de la valo kaj la ĉirkaŭaj dezertaj regionoj, frua evoluo de sendependa sistemo de skribmaniero kaj literaturo, organizado de komunaj taskoj, per komerco kun la ĉirkaŭaj ŝtatoj en nordorienta Afriko kaj orienta Mediteraneo kaj fine per armeaj ekspedicioj, kiuj montris la imperian superregadon kaj teritorian superforton al la najbaraj kulturoj. Tiujn ĉi aktivecojn subtenis kaj organizis socie-politikaj kaj ekonomikaj elitoj, kiuj atingis socian interkonsenton helpe de prilaborita sistemo de politeisma religia kredo sub persono de (duon)dia reganto (kutime de viro, sekvanto el la reganta dinastio).