Antzinako Erromako artea

Antzinako Erromako artea edo erromatar artea Antzinako Erroman eta Erromatar Inperioaren lurraldeetan egindako arte bisualen adierazpen oro da. Erromatar artearen lehendabiziko adierazpenak etruriar artearen itzalpean agertu ziren, eta Antzinako Greziako artearen eragina izan zuten. Izan ere, erromatarrek greziar artea ezagutu zuten Italiako hegoaldean, zehazki Magna Graecia edo Grezia Handiko kolonietan, Erromatar Inperioak penintsularen lurraldea batzeko prozesuan kolonia horiek menderatu zituenean, K.a. IV. eta III. mendeetan. Greziarren eragin hori K.a. II. mendean areagotu zen, Erromatar Inperioak Mazedonia eta Grezia konkistatu zituenean.^[1]

Erroma zein Inperioko beste hirietan bizi zirenek estilo eta euskarri desberdinetako artelanak ikusten zituzten egunero. Arte publikoa edo ofiziala – eskultura, garaipen-zutabeak edo garaipen-arkuak bezalako monumentuak eta moneten ikonografia barne – askotan bere esanahi historikoagatik edo ideologia inperialaren adierazpen gisa aztertzen da^[2][3]. Bainu publiko inperialetan, baliabide apaleko pertsona batek horma-pinturak, mosaikoak, estatuak eta barne-dekorazioa ikus zitzakeen, askotan kalitate handikoak^[4]. Eremu pribatuan, erlijio-eskaintzetarako, hileta-ospakizunetarako, etxeko erabilerarako eta merkataritzarako egindako objektuek hainbat kalitate-maila estetiko eta trebetasun artistiko erakuts zitzaketen^[5]. Pertsona dirudun batek kulturarekiko estimua erakuts zezakeen bere etxeko pintura, eskultura eta dekorazio-arteen bidez, nahiz eta gaur egungo ikusle batentzat egiten zen esfortzua errepikakorra eta aspergarria iruditu ahal zaion^[6]. Greziar arteak eragin handia izan zuen erromatar tradizioan, eta greziar estatuen adibide ospetsuenetako batzuk erromatar bertsio inperialengatik eta greziar edo latindar literatur iturri baten deskribapen noizbehinkakoagatik bakarrik ezagutzen dira^[7].

Artelanei ematen zitzaien balio handia gorabehera, artista ospetsuek ere estatus sozial baxua zuten greziarren eta erromatarren artean, artista zein artisauak eskulangiletzat hartzen baitzituzten. Aldi berean, kalitatezko lanak ekoizteko behar zen trebetasun maila aitortzen zen, eta jainkozko dohaintzat ere hartzen zen^[8].

1. ↑ (Ingelesez) «Erromako artea» hmn.wiki (Noiz kontsultatua: 2022-10-13).
2. ↑ Kousser 2008, 1 orr. .
3. ↑ Potter 2009, 75–76 orr. .
4. ↑ Potter 2009, 82-83 orr. .
5. ↑ Gazda 1991, 1–3 orr. .
6. ↑ Zanker 1998, 189 orr. .
7. ↑ Kousser 2008.
8. ↑ Gagarin 2010, 312–313 orr. .