Sukarno

Sukarno
Irudi gehiago
Indonesiako Lehen Ministroa 1959ko uztailaren 9a - 1966ko uztailaren 25a ← Djuanda Kartawidjaja (en) - baliorik ez → 1. Indonesiako presidentea 1945eko abuztuaren 18a - 1967ko martxoaren 12a ← baliorik ez - Suharto →
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Kusno Sosrodihardjo
Jaiotza	Surabaya, 1901eko ekainaren 6a
Herrialdea	Indonesia  Ekialdeko Herbeheretar Indiak
Heriotza	Jakarta, 1970eko ekainaren 21a (69 urte)
Hobiratze lekua	Grave of Sukarno (en) Blitar (en)
Heriotza modua	berezko heriotza: giltzurruneko gutxiegitasuna
Familia
Aita	Soekemi Sosrodihardjo
Ama	Ida Ayu Nyoman Rai
Ezkontidea(k)	Siti Oetari  (1921 -  1923) Inggit Garnasih  (1923ko martxoaren 24a -  1942) Fatmawati  (1943ko ekainaren 1a -  1956) Hartini (en)  (1953ko uztailaren 7a - Kartini Manoppo (en)  (1959 -  1968) Dewi Sukarno  (1962 - Haryati (en)  (1963ko maiatzaren 21a -  1966) Amelia De La Rama (en)  (1964 -  1967) Yurike Sanger  (1964ko abuztuaren 6a -  1968) Heldy Djafar (en)  (1966 -  1969)
Seme-alabak	ikusi Guntur Soekarnoputra Megawati Sukarnoputri Taufan Sukarnoputra (en) Sukmawati Soekarnoputri Guruh Sukarnoputra Rachmawati Soekarnoputri Bayu Sukarnoputra (en) Toto Suryawan Sukarno Putra (en) Kartika Sari Dewi Soekarno Ayu Gembirowati (en)
Hezkuntza
Heziketa	Technische Hoogeschool te Bandoeng (en) (1922 - 1926) ingeniari : Herri-lan ingeniaritza
Hizkuntzak	Javera Indonesiera nederlandera
Irakaslea(k)	Oemar Said Tjokroaminoto (en)
Jarduerak
Jarduerak	politikaria eta arte bildumagilea
Parte-hartzailea Bandungeko batzarra
Jasotako sariak	ikusi Leninen Ordena National Hero of Indonesia  (2012ko azaroaren 7a) Bakearen Lenin Saria Grand Cross of the Order of the Condor of the Andes  (1955) Order of Georgi Dimitrov  (1960ko apirilaren 8a) honorary doctor of Sofia University  (1960ko apirilaren 6a) Grand Cross Special Class of the Order of Merit of the Federal Republic of Germany Grand Cross of the Order of Chula Chom Klao
Kidetza	Bandung Study Club (en)
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	islama
Alderdi politikoa	Indonesiako Alderdi Nazionala

Kusno Sosrodihardjo (Surabaya, 1901eko ekainaren 6a - Jakarta, 1970eko ekainaren 21a)​^[1], gehienbat Sukarno izenez ezaguna ( /suːˈkɑrnoʊ/​), Indonesiako politikaria, eta Indonesiako Errepublikako lehenengo presidentea izan zen 1945-1967 bitartean, uhartediaren independentziaren ondoren.

Sukarno herbeheretar kolonialismoaren indonesiako independentziaren aldeko borrokaren liderra izan zen. Indonesiar mugimendu nazionalista buruzagi nabarmena izan zen kolonialismoaren garaian, eta hamar urte baino gehiago eman zituen herbeheretarrek atxilotuta, Bigarren Mundu Gerran Japoniako indar inbaditzaileek askatu zuten arte. Sukarnok eta haren burkide nazionalistek Japoniako gerra-ahaleginari laguntza eman zioten herritarren laguntza lortzeko eta Japoniako laguntzaren truke beren ideia nazionalistak zabaltzeko. Japoniarren errendizioaren ondoren, Sukarnok eta Muhammad Hattak Indonesiaren independentzia aldarrikatu zuten 1945eko abuztuaren 17an, eta Sukarno presidente izendatu zuten. Indonesiarrek zuzendu zituen, bide diplomatiko eta militarren bidez, Herbeheretako birkolonizazio-ahaleginen aurkako erresistentzian, 1949an Herbehereek Indonesiako independentzia onartu arte. Pramoedya Ananta Toer autoreak honako hau idatzi zuen behin: «Sukarno izan zen aro modernoko lider asiar bakarra, hain desberdinak diren jatorri etniko, kultural eta erlijiosoko pertsonak odol-tanta bat isuri gabe bateratzeko gai izan zena»^[2].

Demokrazia parlamentarioaren aldi kaotiko baten ondoren, 1959an, Sukarnok «Demokrazia Gidatua» izeneko sistema autokratikoa ezarri zuen. Sistema horrek bukatu zuen herrialde anitz eta bihozgabearen biziraupena arriskuan jartzen zuten ezegonkortasun eta matxinadekin. 1960ko hamarkadaren hasieran, Sukarnok Indonesia ezkerrerantz biratu zuen, Indonesiako Alderdi Komunistari (PKI) babesa emanez, militarren eta islamisten haserrez. Kanpo-politika oldarkor batzuei ere ekin zien antiinperialismoaren izenpean, Sobietar Batasunaren eta Txinaren laguntzarekin. 1965eko irailaren 30eko mugimenduaren porrotak eraman zuen armadak eta milizia aliatuek PKIren suntsitzera (mendebaldeko nazioek lagunduta, Estatu Batuak eta Erresuma Batua barne) eta zenbait sarraskitan^[1] kideren eta jarraitzaileen exekuziora; gutxi gorabehera, 500.000 eta 1.000.000 hildako izan ziren^[3][4][5][6].​​​​ 1967an, haren jeneral batek, Suhartok, ordezkatu zuen, eta etxean atxilotuta egon zen 1970ean hil zen arte.

1. ↑ ^{a b} (Ingelesez) Lashmar, Paul; Gilby, Nicholas; Oliver, James. (2021-10-17). «Revealed: how UK spies incited mass murder of Indonesia’s communists» The Observer ISSN 0029-7712. (Noiz kontsultatua: 2024-05-15).
2. ↑ Pramoedya ananta Toer, SOEKARNO, TIME Asia story TIME 100: 23–30 August 1999 VOL. 154 NO. 7/8, http://edition.cnn.com/ASIANOW/time/asia/magazine/1999/990823/sukarno1.html
3. ↑ (Ingelesez) «The Killing Season | Princeton University Press» press.princeton.edu Tue, 02/13/2018 - 12:00 (Noiz kontsultatua: 2024-05-15).
4. ↑ (Ingelesez) «The Army and the Indonesian Genocide: Mechanics of Mass Murder» Routledge & CRC Press (Noiz kontsultatua: 2024-05-15).
5. ↑ (Ingelesez) Blumenthal, David A.; McCormack, Timothy L. H.. (2008). The Legacy of Nuremberg: Civilising Influence Or Institutionalised Vengeance?. Martinus Nijhoff Publishers ISBN 978-90-04-15691-3. (Noiz kontsultatua: 2024-05-15).
6. ↑ (Ingelesez) «Indonesia Still Haunted by 1965-66 Massacre» TIME 2015-09-30 (Noiz kontsultatua: 2024-05-15).