Esta teoría foi tamén a primeira en propoñer a idea materialista e mecanicista da vida e da evolución dos seres vivos.
A súa teoría, denominada transformismo fúndase sobre dous principios :
A complexidade crecente da organización dos seres vivos baixo o efecto da dinámica interna propia do seu metabolismo;
A diversificación, ou especialización, dos seres vivos en múltiplas especies, baixo o efecto das circunstancias variadas ás que se enfrontan en medios diferentes e desfavorábeis que lles obrigan a adaptarse modificando o seu comportamento ou os seus órganos para responder ás súas necesidades (estas modificacións non son o produto da súa vontade ou do seu desexo, senón desta dinámica interna propia da vida concibida aquí como un proceso no que os fluxos de materia necesarios para a vida estruturan a materia viva e, en consecuencia, os organismos).
Foi igualmente un dos poucos evolucionistas en comprender a necesidade teórica da evolución dos seres vivos.
A publicación da súa principal obra, Filosofía zoolóxica, en 1809, coincidiu co nacemento de Charles Darwin, precursor dunha teoría evolucionista que superaría o lamarckismo: o darwinismo.
A Lamarck correspóndelle a imperecedoira gloria de ser o primeiro en elevar a teoría da descendencia á altura dunha teoría científica independente, e de ter feito da filosofía da Natureza a base sólida de toda a bioloxía.
Ernest Haeckel, prólogo de Filosofía zoolóxica, p. VIII.