Geluidshinder

Geluidshinder (ook: geluidhinder) of geluid(s)overlast is verstoring veroorzaakt door lawaai of andere hinderlijke klanken. Geluid is een belangrijk element in de leefomgeving van mensen. Geluid heeft een signaalfunctie, is in veel gevallen sfeerbepalend en heeft invloed op het functioneren en de gezondheid van mens en dier.

Net zoals vatbaarheid voor ziekte of gevoeligheid voor luchtverontreiniging verschilt ook per persoon hoeveel geluidhinder iemand ondervindt en in hoeverre de gezondheid wordt geschaad.^[1] Er kan wel gemeten worden hoe groot het percentage gehinderden is. Dat kan via een vragenlijst of door berekeningen op grond van een 'dosis-responsrelatie'.^[2] Hinderlijk geluid met een hoog volume wordt wel lawaai, kabaal of herrie genoemd; hinderlijk geluid kan ook bestaan door irritatie vanwege aanhoudend repeterend geluidspatroon (bijvoorbeeld basdreun van discotheek), hoogfrequente geluiden (bijvoorbeeld een Mosquito om hangjongeren of dieren te weren) of laagfrequente geluiden zoals van wegverkeer, railverkeer, luchtvaart, scheepvaart en windturbines.^[3][4][5]

Een op de vier Nederlanders heeft geregeld last van verkeerslawaai (situatie in 2003). Tweeëndertig procent van de Nederlanders ondervindt geluidshinder van de buren, waarvan 10 procent ernstig.^[6][7] De hinder varieert van een lichte irritatie over een grasmaaier tot een zodanig geluidsniveau van bijvoorbeeld een naastgelegen snelweg dat, als gevolg van stress en slapeloosheid, gezondheidsschade kan ontstaan.^[8]

Het ondervinden van geluidshinder verschilt op individueel niveau. De betekenis die geluid voor iemand heeft, is hierin een belangrijke factor.^[9]

• Voor mensen in het algemeen geldt dat de geluidseigenschappen van menselijk geschreeuw het deel van ons brein activeert waar de angstcircuits zich bevinden, de Amygdala. Onze hersenen reageren niet alleen angstig, maar ook sneller en alerter op geschreeuw omdat de hersenen uniek zijn afgestemd op de menselijke schreeuw blijkt uit onderzoek van David Poeppel, hoogleraar psychologie en neurale wetenschappen aan de New York-universiteit en het Max Planck Instituut.^[10][11][12]
• De ene persoon zal het zware geluid uit de uitlaat van een motorfiets als aangenaam en spannend ervaren. Een ander ervaart het als storend en onaangenaam verkeerslawaai. De mate van controle over het geluid speelt een grote rol in de beleving en sociale effecten ervan. De bestuurder van de motorfiets heeft controle over het geluid, de toehoorder niet.
• De mate van hinder kan verminderen door gewenning (extinctie, ofwel: uitdoving). Een geluid dat bekend en voorspelbaar is voor een toehoorder vraagt vaak minder aandacht. Door de generaties heen wordt moderne muziek door de jongere mensen veelal gewaardeerd, terwijl de oudere generatie het aanduidt met lawaai. Voor de oudere generatie klinkt de moderne muziek onbekend en wekt daardoor sneller irritatie op. Hetzelfde effect komt voor bij het luisteren naar geluiden of muziek uit voor de toehoorder onbekende culturen.

1. ↑ 'Patrick Meershoek', 'Wat lawaai doet met de gezondheid: ‘Kans op hartziekten neemt toe’'. Parool. Geraadpleegd op 1 februari 2022.
2. ↑ Wat is geluidhinder?. RIVM. Gearchiveerd op 19 augustus 2021. Geraadpleegd op 19-8-2021.
3. ↑ Smiers, Joost (februari 2022). Zwerflawaai en ander ongewenst geluid. Nbc - Starfish Books, pp. 150. ISBN 9789492734143.
4. ↑ Maartje Bakker, Is het geluid van windmolens ziekmakend? ‘Toen we verhuisden, was ik binnen twee weken van alle klachten af’. De Volkskrant. Geraadpleegd op 1 februari 2022.
5. ↑ willem de haan, Nieuw onderzoek: ‘Onhoorbaar' geluid schadelijk voor gezondheid. VPRO. Gearchiveerd op 16 maart 2022. Geraadpleegd op 6 april 2022.
6. ↑ J.J. den Hollander, Geluidshinder, welke mogelijkheden biedt het civiele recht om geluidshinder van buren aan te pakken?. Vrije Universiteit Amsterdam. Gearchiveerd op 24 augustus 2021. Geraadpleegd op 24 augustus 2021.
7. ↑ W. Passchier, Milieu en Gezondheid 2001; Overzicht van risico's, doelen en beleid. TNO. Gearchiveerd op 24 augustus 2021. Geraadpleegd op 24 augustus 2021.
8. ↑ Zeno Siemens-Brega, Hoe slecht is lawaai?. De Correspondent. Gearchiveerd op 4 januari 2020. Geraadpleegd op 23 september 2021.
9. ↑ J. Devilee, E. Maris, I. van Kamp, De maatschappelijke betekenis van geluid. RIVM. Gearchiveerd op 1 september 2021. Geraadpleegd op 1 september 2021.
10. ↑ Sarah C. P. Williams, Why screams are so scary. Science.org. Gearchiveerd op 5 mei 2022. Geraadpleegd op 5 mei 2022.
11. ↑ Luc H Arnal, Adeen Flinker, Andreas Kleinschmidt, Anne-Lise Giraud, David Poeppel, Human Screams Occupy a Privileged Niche in the Communication Soundscape. PubMed. Gearchiveerd op 5 mei 2022. Geraadpleegd op 5 mei 2022.
12. ↑ W.Tecumseh Fitch, Juergen Neubauer, Hanspeter Herzel, Calls out of chaos: The adaptive significance of nonlinear phenomena in mammalian vocal production. Elsevier. Gearchiveerd op 5 mei 2022. Geraadpleegd op 5 mei 2022.