Limitanei of ripenses waren grenstroepen in het late Romeinse leger. Zij waren gelegerd aan de Rijn-grens en Donau-grens, de zogenaamde Limes. Het waren lichte troepen die tot taak hadden invallers tijdelijk tegen te houden totdat zwaardere legereenheden arriveerden. De Limitanei stonden onder het gezag van een dux (waar de titel 'Doge' 'duc' of 'duke' van is afgeleid).