Morning-afterpil

Neem het voorbehoud bij medische informatie in acht.
Raadpleeg bij gezondheidsklachten een arts.

De morning-afterpil (ook wel noodpil genoemd) is een middel dat tot maximaal 120 uur na onbeschermde geslachtsgemeenschap de kans op zwangerschap sterk vermindert. Er zijn twee soorten op de markt. De werkzame stof in de eerste geregistreerde pil is het progestageen levonorgestrel, de merknaam Norlevo.^[1] Sedert 2009 is ook ulipristalacetaat, merknaam ellaOne, verkrijgbaar. Ulipristalacetaat is geen hormoon, maar heeft wel invloed op het hormoonsysteem. Het bindt aan receptoren van progestagenen, waardoor deze hormonen minder goed hun werk kunnen doen. Levonorgestrel is geregistreerd voor gebruik binnen 72 uur na onbeschermd contact, ulipristalacetaat voor 120 uur. Uit directe vergelijkingen van beide pillen blijkt ulipristalacetaat anderhalf keer zo effectief te zijn in de eerste 72 uur. In de eerste 24 uur is het verschil in effectiviteit nog groter.^[2]

In de vorige eeuw werden ook andere combinaties van hormonen en doseringen gebruikt, alle off-label.^[3] De morning-afterpil is een anticonceptiemiddel.^[4] Sommigen beschouwen het als een aborterend middel^[5]. Hiervoor is echter geen wetenschappelijke ondersteuning. De morning-afterpil werkt op een andere wijze dan een middel als mifepriston, dat gebruikt wordt bij een overtijdbehandeling om een ingenesteld embryo te aborteren. Lang is aangenomen dat de morning-afterpil niet alleen de ovulatie zou onderdrukken, maar ook implantatie van een bevruchte eicel zou bemoeilijken.^[6] Deze laatste werking is echter nooit aangetoond. Tegenwoordig gaat men ervan uit dat de morning-afterpil alleen werkt door de eisprong uit te stellen.^[7]

Hoe sneller de pil wordt ingenomen, hoe beter hij werkt. De morning-afterpil is in België sinds 1 september 2000 in de apotheek verkrijgbaar op doktersvoorschrift. In 2001 besliste minister Magda Aelvoet dat levonorgestrel ook zonder voorschrift te koop zou worden aangeboden bij apothekers. In Nederland besloot het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen dat vanaf 2005 Norlevo zonder doktersrecept verkrijgbaar is bij de apotheek of de drogist.^[8][9] In januari 2015 is door de Europese commissie besloten om ook ellaOne zonder doktersrecept verkrijgbaar te maken in (bijna) de hele Europese Unie.^[10]

1. ↑ (1 juli 2000). Levonorgestrel (NorLevo®), nieuwe registratie. Geneesmiddelenbulletin 34 (7): 90. Gearchiveerd van origineel op 8 augustus 2014. Geraadpleegd op 26 november 2015.
2. ↑ Glasier, A. F., et al. (2010). Ulipristal acetate versus levonorgestrel for emergency contraception: A randomised non-inferiority trial and meta-analysis. Lancet, 375, 555-562.
3. ↑ https://www.ge-bu.nl/artikel/de-2x-2morningafterpil-een-verantwoord-alternatief-behandeling-met-anticoagulantia-bij-patienten-die-een-tandheelkundige-ingreep-moeten-ondergaan
4. ↑ webpagina Farmacotherapeutisch Kompas
5. ↑ rkdocumenten.nl
6. ↑ Farmacotherapeutisch Kompas, Levonorgestrel (oraal). Zorginstituut Nederland. Geraadpleegd op 26 november 2015. "Eigenschappen: Progestageen. Onderdrukt in de voorgeschreven dosering mogelijk de ovulatie en voorkomt daarmee bevruchting als de geslachtsgemeenschap heeft plaatsgevonden kort voor de ovulatie, wanneer bevruchting het meest waarschijnlijk is. Het kan ook door endometriumveranderingen de implantatie van een bevruchte eicel voorkomen; zodra innesteling heeft plaatsgevonden is het niet meer effectief."
7. ↑ Mechanisms of Action of Hormonal Emergency Contraceptives
8. ↑ Reerink, Antoinette, "Noodpil voor ‘the morning after’ mag niet tè gewoon worden", NRC.nl archief, 18 april 2006. Gearchiveerd op 27 november 2015. Geraadpleegd op 26 november 2015.
9. ↑ College ter Beoordeling van Geneesmiddelen, Geen recept meer nodig voor morning-after pil (5 december 2004). Gearchiveerd op 7 november 2012. Geraadpleegd op 26 november 2015.
10. ↑ (en) European Commission, Commission implementing decision (pdf) (2015). Geraadpleegd op 4 februari 2016.