Sociale stratificatie

Sociale stratificatie is het indelen van groepen mensen in maatschappelijke lagen waartussen een ongelijkheidsverhouding bestaat. Het indelen gebeurt op basis van sociale categorieën, zoals geslacht, opleidingsniveau of etniciteit. De ongelijkheidsverhouding uit zich in de ongelijke toegang tot materiële waarden, waaronder inkomen en bezit, en immateriële waarden, waaronder aanzien en macht. Het begrip is ontleend aan het Latijnse stratificare, de combinatie van strātum (parallelle, horizontale laag; gaat terug op strātus, uitspreiding) en facere (doen, maken).

Sociale stratificatie is een geïnstitutionaliseerd proces. Dat wil zeggen dat stratificatie niet ontstaat als gevolg van individueel handelen, maar als gevolg van formele en informele normen in een samenleving.^[1] Voorbeelden van stratificerende instituties zijn de verschillende waarderingen voor bepaalde soorten arbeid (informele zorg wordt zelden betaald), de vereiste om Nederlands te spreken om in aanmerking te komen voor bijstand of de grotere kans op een baan onder mensen met een langere opleiding. Deze normen bevoordelen bepaalde sociale categorieën (mannen, werkenden, mensen van Nederlandse afkomst, hoogopgeleiden) over andere categorieën (vrouwen, werklozen, mensen van buitenlandse afkomst, laagopgeleiden).

Er zijn verschillende manieren waarop samenlevingen een stratificatiestelsel kunnen legitimeren. Een extreem voorbeeld hiervan is de verwijzing naar goddelijke afstamming. Andere voorbeelden zijn subtieler en hebben betrekking op de stratificerende instituties. Zo wordt soms gesteld dat hoger opgeleiden meer bijdragen aan het algemeen welzijn (meritocratie) of dat informele zorgtaken, veelal uitgevoerd door vrouwen, niet betaald hoeven te worden omdat ze onderdeel vormen van het gezinsleven.

1. ↑ Kerbo, H.R. (2006): Social stratification and Inequality. Class conflict in Historical, Comparative, and Global Perspective