Syncretisme (religie)

Syncretisme is in de godsdienstwetenschappen het naar elkaar toegroeien van religies, een poging om uiteenliggende of tegengestelde geloven en religies met elkaar te combineren. Een equivalent woord kan fusie of hybridisatie zijn.

Het syncretisme is ook de samengroeiing en versmelting, onder andere van wereldbeschouwingen van verschillende herkomst, zonder dat er echte samenvattende beschouwing wordt bereikt. Bij uitbreiding kan ook in taalvormen of muziek syncretisme worden nagestreefd. Syncretisme veronderstelt in zijn algemeenheid een onderliggende eenheid. Sommige godsdienstwetenschappers verwerpen de term syncretisme, omdat het immers veronderstelt dat er zuivere religies zouden bestaan. Maar in werkelijkheid zijn religies steeds in interactie met hun omgeving.

De term wordt meestal gebruikt voor een succesvolle nieuwe mengvorm. Christenspiritisme is een voorbeeld hiervan.

Behoudende aanhangers van godsdiensten die zich op een onfeilbare openbaring beroepen zoals het jodendom, de islam en het christendom, trachten veelal vreemde religieuze elementen uit hun geloof te weren; dit in tegenstelling tot meer vrijzinnige aanhangers, die ze verwelkomen of er althans geen gevaar in zien. Het nastreven van orthodoxie kan echter niet altijd voorkomen dat syncretische elementen het godsdienstig denken binnenkomen. Vaak is dit een ongemerkt proces.