Back Song-dinastie Afrikaans Dinastía Song AN سلالة سونغ الحاكمة Arabic Dinastía Song AST Sun imperiyası Azerbaijani سون ایمپیراتورلوغو AZB Сун империяһы Bashkir Dinastiya Song BCL Сун Byelorussian Сун Bulgarian
 Chiny w 1141 roku | |||||||||||||||
| Nazwa chińska | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||
Dynastia Song (chiń. 宋朝; pinyin Sòng Cháo; Wade-Giles Sung Ch’ao, wym. [sʊ̂ŋ ʈʂʰǎu]) – dynastia panująca w Chinach od 960 do 1279 roku, po okresie Pięciu Dynastii i Dziesięciu Królestw, a przed panowaniem dynastii Yuan. Był to pierwszy rząd na świecie, który emitował pieniądz papierowy i pierwszy rząd chiński, który ustanowił stałą marynarkę wojenną. Za czasów tej dynastii po raz pierwszy użyto prochu strzelniczego, jak również odróżniono północ prawdziwą od magnetycznej.
Panowanie dynastii Song dzieli się na dwa okresy: Północną i Południową dynastię Song. Stolicą Północnej dynastii (chiń. 北宋, 960–1127) było północne miasto Bianjing (dzis. Kaifeng), a państwo to kontrolowało większość terenów Chin właściwych. Południowa dynastia Song (chiń. 南宋, 1127–1279) to okres po utracie kontroli nad północnymi Chinami na rzecz dynastii Jin. Dwór cesarski przeniósł się wówczas na południe od Jangcy i założył stolicę w Lin’an (dziś Hangzhou). Choć dynastia utraciła kontrolę nad kolebką cywilizacji chińskiej w dolinie Rzeki Żółtej, nie podcięło to korzeni songowskiej ekonomii, ponieważ południowa dynastia kontrolowała 60% populacji Chin i większość najżyźniejszych ziem[1]. Południowi Songowie znacząco rozbudowali flotę wojenną, by bronić swych granic morskich i śródlądowych, a także by móc prowadzić misje zagraniczne.
Broniąc się przed Jin, a później przed Mongołami, Songowie stworzyli nowe, rewolucyjne technologie wojenne, wśród których najważniejszym było użycie prochu strzelniczego. W 1234 państwo Jin podbili Mongołowie, którzy przejęli kontrolę nad całymi Chinami północnymi, utrzymując burzliwe relacje z południowymi Songami. Mongke, czwarty wielki chan Imperium mongolskiego, zmarł w 1259 oblegając Chongqing. Jego młodszy brat, Kubilaj, został ogłoszony nowym Wielkim Chanem, choć Mongołowie na Zachodzie uznali jego tytuł tylko częściowo. W 1271 Kubilaj ogłosił się cesarzem Chin[2]. Po dwudziestu latach wojen przerywanych okresami pokoju, armie Kubilaja dokończyły podboju państwa Południowej dynastii Song w 1279. Chiny zostały ponownie zjednoczone, tym razem pod panowaniem mongolskiej dynastii Yuan (1271–1368)[3].
Populacja Chin uległa podwojeniu w X–XI wieku, do czego przyczyniły się rozszerzenie uprawy ryżu w południowych i środkowych Chinach, wprowadzenie odmian szybko dojrzewającego ryżu z Azji Południowo-Wschodniej i produkcja dużych nadwyżek żywności[4][5]. Spis przeprowadzony przez Północną dynastię Song wykazał ok. 50 milionów mieszkańców, bardzo podobną wielkość do tej z czasów dynastii Han i Tang (informacje o tym spisie znajdują się w Dwudziestu Czterech Oficjalnych Historiach). Ocenia się jednak, że ludność Chin w czasach północnych Songów sięgnęła 100 milionów, by wzrosnąć do 200 milionów w czasach mingowskich[6]. Ten wielki wzrost ludności umożliwił rewolucyjne zmiany w ekonomii przednowoczesnych Chin. Wzrost ten był także prawdopodobnym powodem wycofania się rządu z silnego regulowania gospodarki rynkowej. Innym skutkiem był wzrost znaczenia gentry konfucjańskiej, która odgrywała ważną rolę w lokalnej administracji i życiu lokalnych społeczności. Polegali na niej oficjalnie mianowani urzędnicy cesarscy z władz prowincjonalnych i powiatowych, mogąc liczyć na jej wsparcie, nadzór nad bieżącymi sprawami i wsparcie finansowe.
Życie społeczne czasów songowskich było nader ożywione; do rozrywek elity należało zbieranie i podziwianie dzieł sztuki, a w czasie świąt i festiwali wszystkie klasy społeczne spotykały się i mieszały podczas obchodów. W miastach całe dzielnice poświęcone były rozrywkom. Druk całostronicowy, a następnie wynalezienie czcionki ruchomej w XI w., przyczyniły się do rozwoju i upowszechniania literatury i wiedzy. Na wysokim poziomie stała technologia i sztuka inżynierska, nauka, filozofia, matematyka i inne dziedziny wiedzy. Filozofia konfucjańska została odświeżona dzięki pracom takich filozofów jak Cheng Yi i Zhu Xi, których komentarze, często pod wpływem filozofii buddyjskiej oraz nowe rozumienie tekstów klasycznych, doprowadziły do powstania nowej szkoły: neokonfucjanizmu. Wielkiego znaczenia nabrała też (istniejąca od czasów dynastii Sui) instytucja egzaminów urzędniczych i stała się głównym czynnikiem zmiany elity chińskiej z arystokratycznej na urzędniczą.
- ↑ Ebrey, Walthall i Palais 2006 ↓, s. 167.
- ↑ Rossabi 1988 ↓, s. 115.
- ↑ Rossabi 1988 ↓, s. 76.
- ↑ Ebrey, Walthall i Palais 2006 ↓, s. 156.
- ↑ Brook 1998 ↓, s. 96.
- ↑ Veeck 2007 ↓, s. 103–104.