Back فطر السيلوسيبين Arabic Narrische Schwammal BAR Bolet al·lucinogen Catalan کارگی جادوویی خاڵە کوارگەوان CKB Psilocybinsvampe Danish Psilocybinhaltige Pilze German Μανιτάρι ψιλοκυβίνης Greek Psilocybin mushroom English Psilocibina fungo Esperanto Hongos psilocibios Spanish
Grzyby psylocybinowe lub grzyby halucynogenne („grzybki halucynki” lub „magiczne grzybki”[1]) – grzyby o działaniu psychoaktywnym zawierające związki psychodeliczne, które po spożyciu w małych dawkach wywołują u człowieka głównie zaburzenia percepcji, zmienność myśli lub nastroju, przy zachowanej świadomości i minimalnym wpływie na pamięć czy orientację, natomiast rzadko wywołują prawdziwe halucynacje[1].
Wywierając wpływ na świadomość sprawiają, że czas, przestrzeń, kolory i dźwięk są inaczej odbierane po ich spożyciu[2]). Mogą pojawić się halucynacje wzrokowe, tzn. osoba po ich spożyciu może widzieć rzeczy w rzeczywistości nieistniejące[2], lub doświadczać rzeczy, których nie ma[2]. Grzyby halucynogenne nasilają też odczucia i zmieniają sposób postrzegania własnej osoby i otoczenia[2].
Określenie „grzyby psylocybinowe”, czyli popularna nazwa dla grzybów, które wpływają na świadomość, pochodzi od związku chemicznego – psylocybiny, który występuje w wielu gatunkach zaliczanych do tych grzybów.
Jest to grupa grzybów niebędąca taksonem. Łączy je fakt, że zawierają psychodeliczne substancje psychoaktywne, które wpływają na świadomość, mogą wywoływać halucynacje i prowadzić do przeżycia tzw. doświadczenia psychodelicznego, czyli po angielsku trip[2].
Są stosowane przede wszystkim eksperymentalnie, długotrwałe używanie jest spotykane sporadycznie[3].
Za działanie psychoaktywne odpowiadają dwa związki chemiczne wytwarzane przez te grzyby: psylocybina (głównie odpowiedzialna za efekt działania substancja, która w organizmie ulega przemianie do aktywnej farmakologicznie psylocyny[1]) i psylocyna (obecna w grzybie w mniejszych ilościach[1])[2] oraz w niektórych przypadkach baeocystyna i norbaeocystyna[1], które uważa się za słabiej działające[1].
Nie powodują uzależnienia fizycznego ani psychicznego[2]. Mogą jednak prowadzić do wywołania napadów paniki lub lęku, które sporadycznie mogą być śmiertelne w skutkach[3]. Efekty toksyczne długoterminowe obejmują możliwość pojawienia się tzw. flashbacks[3]. Ich stosowanie łącznie z innymi środkami psychoaktywnymi i alkoholem zwiększa ryzyko działań niepożądanych oraz przykrych doświadczeń psychodelicznych, tzw. bad trip[3] i nie jest zalecane[3]. Stosowanie przez osoby niestabilne psychicznie, pacjentów chorych psychicznie lub osoby genetycznie obciążone ryzykiem zaburzeń psychicznych może prowadzić do ujawnienia lub zaostrzenia takich zaburzeń, np. psychozy[3] i w związku z powyższym jest niewskazane[3]. Absolutnie odradza się prowadzenie samochodu lub obsługiwanie maszyn po ich spożyciu, gdyż stanowi to zagrożenie dla życia[4].
Grzyby o właściwościach halucynogenno-psychodelicznych występują w naturze. Większość z nich to małe, brązowe lub brązowo-żółte grzyby[1], które łatwo pomylić podczas zbierania w lesie z grzybami niezawierającymi psylocybiny, niejadalnymi lub trującymi[1]. Ze względu na morfologiczne podobieństwo do innych gatunków (np. pieczarki dwuzarodnikowej) zdarzają się także niezamierzone przypadki konsumpcji grzybów o właściwościach psychoaktywnych[1]. Cechą charakterystyczną dla rodzaju Psilocybe jest zmiana zabarwienia miąższu grzyba na kolor niebieski lub zielony podczas krojenia lub miażdżenia[1]. W klimacie umiarkowanym, w tym również w Polsce, występuje łysiczka lancetowata.
W Ameryce Południowej i Ameryce Środkowej znane są od tysięcy lat, a ich „magiczny” efekt działania był wykorzystywany podczas obrzędów religijnych jako ułatwiający kontakt z bogami[2].
Termin grzyby halucynogenne odnosi się zwykle do grzybów psylocybinowych (zawierających psylocybinę i psylocynę), choć obejmuje też muchomory zawierające muscymol i kwas ibotenowy (zwykle chodzi o muchomora czerwonego, którego spożycie prowadzi do wystąpienia stanu delirium i towarzyszących mu halucynacji)[1].
Zdarza się, że grzyby sprzedawane jako halucynogenne zostają sfałszowane przez nasączenie zwykłych grzybów konsumpcyjnych substancjami halucynogennymi, tj. LSD i PCP lub innymi[1], albo w ogóle nie zawierają związku halucynogennego[1].
Obecnie trwają badania nad zastosowaniem grzybów psylocybinowych w leczeniu stanów lękowych u pacjentów terminalnie chorych i depresji[5][6][7][8].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwieEuropeanBŁĄD PRZYPISÓW - ↑ a b c d e f g h Verslavingszorg De tekst afkomstig uit de folder Paddo’s. Uitgave Trimbos Instituut maart 2005. De tekst is totstandgekomen met financiële steun van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (Folder informacyjny z marca 2005 roku wydany przez Instytut Trimbos, dotowany przez Ministerstwo Zdrowia (niderl.)[martwy link]
- ↑ a b c d e f g Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwieRisicoschattingBŁĄD PRZYPISÓW - ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwieKerssemakersBŁĄD PRZYPISÓW - ↑ Psychedelic Treatment with Psilocybin Relieves Major Depression, Study Shows [online], Johns Hopkins Medicine Newsroom, 4 listopada 2020 [dostęp 2022-09-04] (ang.).
- ↑ Ana Sofia Vargas i inni, Psilocybin as a New Approach to Treat Depression and Anxiety in the Context of Life-Threatening Diseases – A Systematic Review and Meta-Analysis of Clinical Trials, „Biomedicines”, 8 (9), 2020, s. 331, DOI: 10.3390/biomedicines8090331, ISSN 2227-9059, PMID: 32899469, PMCID: PMC7554922 [dostęp 2022-09-04] (ang.).
- ↑ Henry Lowe i inni, The Therapeutic Potential of Psilocybin, „Molecules”, 26 (10), 2021, s. 2948, DOI: 10.3390/molecules26102948, ISSN 1420-3049, PMID: 34063505, PMCID: PMC8156539 [dostęp 2022-09-04] (ang.).
- ↑ Roland R. Griffiths i inni, Psilocybin produces substantial and sustained decreases in depression and anxiety in patients with life-threatening cancer: A randomized double-blind trial, „Journal of Psychopharmacology”, 30 (12), 2016, s. 1181–1197, DOI: 10.1177/0269881116675513, ISSN 1461-7285, PMID: 27909165, PMCID: PMC5367557 [dostęp 2022-09-04].