Nauru

Republika Nauru

Republik Naoero
Republic of Nauru

Herb Flaga
Dewiza: God’s Will First (Najpierw wola Boga)
Hymn: Nauru Bwiema (Nauru, nasza Ojczyzno)
Ustrój polityczny	republika parlamentarna
Konstytucja	Konstytucja Nauru z 29 stycznia 1968
Stolica	Yaren[a]
Data powstania	31 stycznia 1968
Prezydent	David Adeang
Powierzchnia	21,3 km²
Populacja (2017) • liczba ludności	9642[1]
• gęstość	453 os./km²
Kod ISO 3166	NR
Waluta	dolar australijski[2] (AUD, $)
Telefoniczny nr kierunkowy	+674
Domena internetowa	.nr
Kod samochodowy	NAU
Kod samolotowy	C2
Strefa czasowa	UTC +12
Język urzędowy	angielski, nauruański[3]
Religia dominująca	protestantyzm
PKB (2023)  • całkowite   • na osobę	0,15 mld[4] USD 11 825[4] USD
PKB (PSN) (2023)  • całkowite   • na osobę	0,15 mld[4] dolarów międzynar. 11 342[4] dolarów międzynar.
Położenie na mapie
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Informacje w Wikipodróżach

Nauru (ang. Nauru, naur. Naoero), oficjalnie Republika Nauru (ang. Republic of Nauru, nauruański Republik Naoero) wcześniej nazywana Pleasant Island^[5] – wyspiarskie państwo położone w zachodniej części Oceanu Spokojnego, w Mikronezji, w odległości około 42 km na południe od równika. Jest obecnie najmniejszą republiką na świecie, zarówno pod względem wielkości (21,3 km kwadratowych^[6]), jak i liczby ludności (około 12 500 mieszkańców) oraz trzecim, po Monako i Watykanie, najmniejszym państwem na świecie^[7]. Wielkość wyłącznej strefy ekonomicznej wynosi 308 480 km², natomiast powierzchnia wód terytorialnych to 41 km²^[8].

Zasiedlone przez ludy Mikronezji i Polinezji, Nauru zostało zaanektowane przez Cesarstwo Niemieckie w 1888 i pozostawało jego kolonią do 1914, gdy zajęły je wojska australijskie. Po I wojnie światowej Nauru stało się terytorium mandatowym kategorii C Ligi Narodów, administrowanym przez Wielką Brytanię. Podczas II wojny światowej Nauru było okupowane przez wojska japońskie^[9].

Po zakończeniu wojny Nauru zostało przekształcone w terytorium powiernicze ONZ i jako jedyne było administrowane przez trzy państwa: Australię, Nową Zelandię oraz Wielką Brytanię. Państwo ogłosiło swoją niepodległość 31 stycznia 1968 roku^[3][10].

W pierwszej połowie XX wieku Nauru całkowicie utrzymywało się z wydobycia fosforytów^[11]. Na Nauru znajdowały się wówczas jedne z największych złóż tych skał na świecie^[11]. Przed uzyskaniem przez wyspę niepodległości eksploatowały je Australia (w ramach British Phosphate Commission), a przedtem też Wielka Brytania i Niemcy. Jednakże po proklamowaniu niepodległości rząd znacjonalizował złoża, powołując do życia Nauruańską Korporację Fosforytową (NPC) w celu podjęcia ich eksploatacji. Z tego powodu w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX wieku Nauru mogło się cieszyć z jednego z najwyższych dochodów na jednego mieszkańca na świecie^[11].

W latach osiemdziesiątych rezerwy złóż zaczęły się wyczerpywać, jednocześnie środowisko na wyspie zostało poważnie naruszone, co z kolei przełożyło się na niestabilność rządów^[11]. W latach dziewięćdziesiątych Nauru stało się rajem podatkowym, przez co w pierwszym dziesięcioleciu XXI wieku znalazło się pod presją organizacji zwalczającej pranie brudnych pieniędzy. Na skutek nieudanych inwestycji i korupcji rządu zyski wypracowane w poprzednich dekadach zostały roztrwonione, a głównym źródłem dochodów na wyspie stała się pomoc od australijskiego rządu^[7].

Najwyższym organem ustawodawczym na Nauru jest 19-osobowy parlament, a najwyższym organem wykonawczym rada ministrów, składająca się zwykle z pięciu ministrów ze stojącym na czele prezydentem (będącym jednocześnie szefem rządu). W przeszłości na Nauru istniały także: Rada Wodzów Nauru, Lokalna Rada Samorządowa Nauru oraz Rada Legislacyjna Nauru^[12].