Responsorium

Responsorium (cantus responsorius, śpiew responsorialny, pochodzi z łac. responsum – odpowiedź) – w liturgii godzin krótka modlitwa wykonywana w formie śpiewanej lub recytowanej, w której wierni przeplatają śpiew wykonywany przez solistę refrenem^[1]. Responsorium w różnych formach występuje w Godzinie Czytań, Jutrzni, Nieszporach oraz w Komplecie, wykonuje się je zawsze po czytaniu. W Jutrzni i Nieszporach, wedle uznania, responsorium może być pominięte lub zastąpione odpowiednią pieśnią zatwierdzoną przez konferencję episkopatu^[2].