Szlachta w Polsce

Szlachta polska – stan społeczny istniejący w Koronie Królestwa Polskiego i Rzeczypospolitej Obojga Narodów w tym na obecnych ziemiach polskich, litewskich, białoruskich i ukraińskich oraz łotewskich i estońskich, funkcjonujący również w czasie zaborów oraz pierwotnie w II RP do 1921 roku, kiedy prawnie został zniesiony na mocy konstytucji^[2]. Powstała z przekształcenia się stanu rycerskiego w szlachecki.

Do końca XVIII wieku szlachta w Polsce cieszyła się licznymi przywilejami (przywileje szlacheckie): m.in. wyłącznego prawa do posiadania własności ziemskiej, wolności od uwięzienia przed wydaniem wyroku sądowego (neminem captivabimus nisi iure victum, prawo to nie przysługiwało nieposesjonatom^[3]), wolności od podatków z ziem folwarcznych, wolności od ceł przywozowych za towary nabyte za granicą na własny użytek, prawa do nabywania po niskiej cenie soli, wyłączności do korzystania z praw publicznych, wyłączności na dostęp do godności świeckich i publicznych^[4].

Samo szlachectwo nie dawało pełni praw, dopiero w powiązaniu z ziemiaństwem stanowiło obywatelstwo i stwarzało możliwości korzystania ze wszystkich wolności szlacheckich^[3].

W 1791 roku szlachty w Polsce było w stosunku do całej ludności około 8%, w krajach zachodnich współczynnik ten utrzymywał się na poziomie 2%^[5].