COVID-19 pandemisi

COVID-19 pandemisi
16 Haziran 2024 itibarıyla 100.000 kişi başına onaylı vaka sayısı:   >1.000   300–1.000   100–300   30–100   10–30   0–10   Yok veya veri yok Grafikler teknik sorunlar nedeniyle geçici olarak kullanılamıyor. (T334940) Günlük toplam vaka sayıları
Hastalık	Koronavirüs hastalığı 2019
Virüs cinsi	Şiddetli akut solunum yolu sendromu koronavirüsü 2
Yer	Dünya geneli (tam liste)
İlk vaka	17 Kasım 2019 (4 yıl, 6 ay ve 30 gün)[1][2]
Kaynak ülke(ler)	Çin (Yarasalar, belki karıncayiyenler aracılığıyla)
İstatistikler
Doğrulanmış vakalar	684.906.699
Şüphelenilen vakalar‡	Muhtemelen dünya nüfusunun %10'u veya 780 milyon kişi (Ekim 2020 başında DSÖ tahmini)[3]
İyileşmiş	657.635.742
Ölümler	6.837.598 (raporlanan) 13,4–22,7 milyon (tahminî)[4]
Aktif vakalar	20.433.359
Ağır vakalar	39.703
Bölgeler	225 ülke ve bölge
Son Güncelleme	8 Nisan 2023
‡ ”Şüphelenilen vakaların bu cinse ait olduğu laboratuvar testleriyle doğrulanmamıştır ancak diğer cinsler yok sayılmış olabilir.

COVID-19^[a] pandemisi veya Koronavirüs pandemisi, 17 Kasım 2019 tarihinde^[1][2] Çin'in Hubei bölgesinin başkenti olan Vuhan'da ortaya çıkan virüs salgınıdır.^[5] Çeşitli hastalarda belirli bir neden olmaksızın gelişen ve tedavi ile aşılara cevap vermeyen bir zatürre görülmesi üzerine^[6] SARS-CoV-2 olarak adlandırılan^[7] yeni bir koronavirüs teşhis edildi. Kişiden kişiye bulaşabilen virüsün bulaşma oranı^[8] 2020 Ocak ortasında büyüme gösterdi.^[9] İlerleyen zamanlarda Avrupa, Kuzey Amerika ve Asya-Pasifik'te yer alan çeşitli ülkelerde yaşanan virüs vakaları rapor edilmeye başlandı.^[10] 11 Mart 2020'de Dünya Sağlık Örgütü tarafından küresel salgın ilan edildi.^[9][10] 13 Mart 2020'de Avrupa'nın artık koronavirüs krizinin merkez üssü hâline geldiği bildirildi.^[11] 8 Nisan 2023 tarihi itibarıyla dünyada 684.906.699 onaylanmış vaka, 657.635.742 iyileşen varken virüs nedeniyle 6.837.598 hasta öldü.^[12] 5 Mayıs 2023 tarihinde Dünya Sağlık Örgütü pandeminin artık küresel acil bir durum olmadığını açıklandı.^[13][14]

Virüs ile temastan semptomların oluşmasına kadar geçen sürenin 2 ile 27 gün sürdüğü hastalıkta, virüsün belirtiler ortaya çıkmadan önce de bulaşıcı olduğuna dair bazı kesin olmayan kanıtlar bulunmaktadır.^[15][16][17] Hastalık semptomları arasında yüksek ateş, öksürme, nefes almada güçlük ve koku algısını kaybetme bulunmakta olup virüs ölüme sebep olabilmektedir.^[16]

Hastalığın yol açtığı ilk ölüm 9 Ocak 2020'de meydana gelmiştir.^[18] Bilimsel çalışmalar, virüsün daha çok kişiye bulaştığını ancak bu kişilerde virüsün henüz tespit edilmediğini tahmin etmektedir.^[19] Çin dışında gerçekleşmiş ilk bulaşma Vietnam'da bir babanın oğluna geçirmesi şekilde meydana gelmiş,^[20] ailenin rol oynamadığı ilk bulaşma vakası ise Çinli bir iş adamından Alman bir adama bulaşması ile 22 Ocak'ta Almanya'nın Bavyera eyaletinde yaşanmıştır.^{[kaynak belirtilmeli]} Çin dışında gerçekleşen ilk ölüm 1 Şubat 2020 tarihinde, COVID-19, Influenza B ve Pnömokok'un bulaşmış olduğu bir adamın hayatını kaybetmesi ile Filipinler'de meydana gelmiştir.^[21]

Yanıt olarak Hubei eyaletindeki 57 milyon kişinin yaşadığı 16 şehir tam veya kısmi karantinaya alındı. Kentlerdeki tren, uçak ve uzun süreli otobüs seferleri durduruldu. Salgın korkusu sebebiyle yeni yıl etkinlikleri iptal edildi, turistik yerler kapatıldı. Hong Kong da alarm seviyesini en üst düzeye çıkartarak okulları Şubat ortasına dek kapattı.

1. ^ ^{a b} "柳叶刀披露首例新冠肺炎患者发病日期，较官方通报早7天" [The Lancet disclosed the date of onset of the first patient with new coronary pneumonia, 7 days earlier than the official announcement] (Çince). 27 Ocak 2020. 30 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2020. 
2. ^ ^{a b} "柳叶刀》刊文详解新冠肺炎 最初41案例即有人传人迹象" ["The Lancet" published an article explaining the first 41 cases of new coronary pneumonia with signs of human transmission] (Çince). 26 Ocak 2020. 4 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2020. 
3. ^ "WHO: 10% of world's people may have been infected with virus". AP NEWS. 5 Ekim 2020. 5 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2020. 
4. ^ "COVID-19 Projections" [COVID-19 Tahminleri]. Institute for Health Metrics and Evaluation (İngilizce). 26 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2022. 
5. ^ "Koronanın ilk çıktığı yer için Avrupa şüphesi! Bilim dünyası 25 yaşındaki kadının peşine düştü". Haberler.com. 13 Temmuz 2021. 13 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Temmuz 2021. 
6. ^ "Is the World Ready for the Coronavirus?". The New York Times. 29 Ocak 2020. 30 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2020. 
7. ^ Fox, Dan (24 Ocak 2020). "What you need to know about the Wuhan coronavirus". Nature. doi:10.1038/d41586-020-00209-y. ISSN 0028-0836. 
8. ^ "China virus death toll rises to 41, more than 1,300 infected worldwide". CNBC. 24 Ocak 2020. 26 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2020. 
9. ^ ^{a b} Shih, Gerry; Lynch, David J.; Denyer, Simon. "Fifth coronavirus case confirmed in U.S., 1,000 more cases expected in China". The Washington Post. 27 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2020. 
10. ^ ^{a b} "Confirmed 2019-nCoV Cases Globally | CDC". www.cdc.gov (İngilizce). 30 Ocak 2020. 20 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2020. 
11. ^ "DSÖ: Avrupa artık koronavirüs krizinin merkez üssü haline geldi". 13 Mart 2020. 14 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2020. 
12. ^ "Coronavirus Update (Live) - Worldometer". www.worldometers.info. 29 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2020. 
13. ^ "DSÖ duyurdu: Covid-19 artık küresel bir acil durum değil". NTV. 6 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2023. 
14. ^ McPhillips, Jamie Gumbrecht,Jacqueline Howard,Deidre (5 Mayıs 2023). "WHO says Covid-19 is no longer a global health emergency". CNN (İngilizce). 5 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2023. 
15. ^ "Novel Coronavirus(2019-nCoV)" (PDF). World Health Organization (WHO). 22 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 31 Ocak 2020. 
16. ^ ^{a b} Hessen, Margaret Trexler (27 Ocak 2020). "Novel Coronavirus Information Center: Expert guidance and commentary". Elsevier Connect (İngilizce). 20 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2020. 
17. ^ Rothe, Camilla; Schunk, Mirjam; Sothmann, Peter; Bretzel, Gisela; Froeschl, Guenter; Wallrauch, Claudia; Zimmer, Thorbjörn; Thiel, Verena; Janke, Christian; Guggemos, Wolfgang; Seilmaier, Michael; Drosten, Christian; Vollmar, Patrick; Zwirglmaier, Katrin; Zange, Sabine; Wölfel, Roman; Hoelscher, Michael (30 Ocak 2020). "Transmission of 2019-nCoV Infection from an Asymptomatic Contact in Germany". New England Journal of Medicine. doi:10.1056/NEJMc2001468. 
18. ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2020. 
19. ^ Imai, Natsuko; Dorigatti, Ilaria; Cori, Anne; Riley, Steven; Ferguson, Neil M (17 Ocak 2020). "Estimating the potential total number of novel Coronavirus cases in Wuhan City, China (report 1)" (PDF). Imperial College London. 21 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Ocak 2020. 
20. ^ "China coronavirus: 'family cluster' in Vietnam fuels concerns over human transmission". South China Morning Post. 29 Ocak 2020. 14 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2020. 
21. ^ "Philippines reports first coronavirus death outside China after travel ban". South China Morning Post (İngilizce). 2 Şubat 2020. 15 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2020. 

Kaynak hatası: <ref> "lower-alpha" adında grup ana etiketi bulunuyor, ancak <references group="lower-alpha"/> etiketinin karşılığı bulunamadı (Bkz: Kaynak gösterme)