Brazilo

Brazilo
Federacia Respubliko Brazilo
República Federativa do Brasil
Detaloj	Detaloj
Nacia himno: Brazila Nacia Himno
Nacia devizo: Ordem e Progresso Ordo kaj Progreso
suverena ŝtato • laika ŝtato • laŭjura ŝtato • lando • federacia respubliko
Bazaj informoj
Ĉefurbo	Braziljo
Oficiala(j) lingvo(j)	portugala
Lingvoj Uzata(j) lingvo(j) Sudriogranda germana dialekto, Kreye, sikiana lingvo, pirahana lingvo, Canela, Pará Gavião, Krikati-Timbira, Wiraféd, Krahô, Uru-eu-wau-wau, tikuna lingvo, Ĉikita lingvo, Fulniô, Poyanáwa, makua lingvo, Desano, Shiriana, Paumarí, Nambikwara, Sanumá, Jabutí, Munduruku, Tariana, Carapana, Aikanã, Irantxe, brazila signolingvo, Arikapú, Culina, Mato Grosso Arára, Ninam, Warekena, Mawé, Matipuhy, Katukína, Yawalapiti, Yabaâna, Sabanês, Waurá, Ofayé, Arikem, Kanamarí, Tuyuca, Karipúna Creole French, Oro Win, Hunikuina lingvo, Awetï, Huamoé, Mondé, Wapishana, Avá-Canoeiro, Maritsauá, Katawixi, Mapidian, Miriti, Acroá, Apinayé, Apurinã, Amahuaca, Rikbaktsa, Siriano, Ucayali–Yurúa Ashéninka, kainganga lingvo, Zo'é, Mehinaku, Apalaí, Ava Guarani, Suyá, Aruáshi, Apiaká, Anambé, Wayoró, Atorada, Paresí, Cinta Larga, Otuke, Tremembé, Waimahã, Aurá, Amanayé, Agavotaguerra, Matsés, Xeta, Wajiara, Yaminawa, Cubeo, Tuparí, Tucano, Turiwára, Purí, Purubora, Wanano, Xukuru, Karajá, Pataxó, Pankararú, Ikpeng, Kambiwá, pemona lingvo, Suruí do Pará, Gavião of Jiparaná, Xerénte, Xakriabá, Salumá, Palikúr, Himarimã, Jamamadí, Dâw, Mẽbêngôkre, Wayana, Zuruahá, Karitiâna, Kaiwá, jekuana lingvo, Hup, Guajá, Amonap, Mbyá Guaraní, São Paulo Kaingáng, Kamakan, Suruí, Kamayurá, Waninnawa, Jurúna, Kepkiriwát, Karipuna, Xokleng, Korubo, Kuruáya, Kaimbé, Tapirapé, Kwaza, Guató, Wari’, maŝakalia lingvo, Trumai, Tingui-Botó, Kaxararí, Kayabi, Torá, Macuna, Truká, Makurap, Mamaindê, Akuntsu, Karipuna, Kanoê, Kapinawá, Koropó, Marúbo, Kulino, Krenak, Tuxináwa, Tuxá, Araweté, Xocó, Umotína, Uru-Pa-In, Sakirabiá, Ka'apor Sign Language, Terêna, Enawene Nawe, Matis, Urumi, Panara, Yanomamö, Xingú Asuriní, Wakoná, Nukuini, Oti, Wasu, Wayampi, Urubú-Kaapor, Waiká, Nadëb, Cafundó, portugala lingvo, Deni, Hixkaryana, Potiguára, Waiwai, Macushi, Kadiweu, arutana lingvo, Ramarama, Tiriyó, Waimiri-Atroarí, Bakairi, Pará Arára, Yaroamë, Xavante, Xipaya, platgermana lingvo, Bororo, Tupiniquim, nengatua lingvo, Curripaco, Piratapuyo, Yuhup, Tembé, Arap, Tenharim, Yawanawa, Amundava, Machinere, Júma, Morerebi, Parakanã, Kaxuiâna, Paranawát, Tapeba, Lakondê, Pankararé, Pokangá, Tocantins Asurini, Tukumanféd, Kinikinao, Guajajára, Shanenawa, Ararandewára, Latundê, akaŭaja lingvo, Tawandê
Plej ofta(j) religio(j)	katolikismo (75%) protestantismo (15,4%) senreligio (10%) spiritismo (3%) afrikdevenaj religioj (candomblé, umbanda, ktp.) (2%) ateismo (1%) judismo (0,3%)
Areo	8.515.770 km² Eraro! Nenombra signifo de nombra parametro! Bonvolu korekti (legu ĉe {{Informkesto lando}} kaj korektu la artikolon)[1]
- % de akvo	0,65 % Eraro! Nenombra signifo de nombra parametro! Bonvolu korekti (legu ĉe {{Informkesto lando}} kaj korektu la artikolon)
Loĝantaro	211 834 000 (2020)[2]
Loĝdenso	24 loĝ./km²[3]
Loĝantoj	brazilanoj, portugale: brasileira/e/o
Horzono	-2 al -4 UTC-2 al -5 (somere)
Interreta domajno	br
Landokodo	BR
Telefona kodo	55
Plej alta punkto	Pico da Neblina
Plej malalta punkto	Atlantiko
Politiko
Politika sistemo	Federala prezidenta respubliko
Ŝtatestro	Luiz Inácio Lula da Silva
Ĉefministro	Luiz Inácio Lula da Silva
Nacia tago	7-a de septembro
Sendependiĝo disde Portugalio	7-a de septembro 1822
Ekonomio
Valuto	realo (BRL)
MEP	laŭ Monda Banko - 2016
– suma	$1,774 duiliono
– pokapa	$ 8.611
Membro de Unuiĝintaj Nacioj • Komunumo Sudamerika de Nacioj • Merkosudo • Monda Organizaĵo pri Komerco • Grupo de la 20 • Komunumo de portugallingvaj landoj • Latinida Unuiĝo • Grupo de Kvar • IBSA Dialogue Forum • G8+5 • Komunumo de Ŝtatoj Latinamerikaj kaj Karibaj • Organizaĵo de la Traktato de Amazonia Kunlaboro • Asocio Latin-Amerika por Integrado • Forum of East Asia-Latin America Cooperation • Pintkunveno de Amerikoj • Iberamerikaj Pintkunvenoj • Rio-grupo • Summit of South American-Arab Countries • South Atlantic Peace and Cooperation Zone • Sistemo Ekonomia Latinamerika kaj Kariba • Parlamento Latinamerika • Cairns Group • Monda Organizaĵo pri Sano • Universala Poŝta Unio • Internacia puna kortumo • Interpol • Organizaĵo de Amerikaj Ŝtatoj • Eŭropa suda observatorio • Internacia Banko por Rekonstruo kaj Disvolvigo • Internacia Disvolviĝa Asocio • Internacia Financa Korporacio • Multflanka Investado-Garantia Agentejo • Afrika Banko por Disvolviĝo • Organizaĵo por la Malpermeso de Atomkernaj Armiloj en Latina Ameriko kaj la Karibaj Insuloj • Anda komunumo • Misilo-Teknologia Regada Reĝimo • Atomkerna Provizanta Grupo • Organizaĵo por la Malpermeso de Kemiaj Armiloj • Unesko • Grupo pri Teraj Observoj • Internacia Telekomunika Unio • Monda Organizaĵo pri Meteologio • ABĈ-landoj • BRICS • BRBĈ • Konsilio de Sekureco de Unuiĝintaj Nacioj • Konsilio de Sekureco de Unuiĝintaj Nacioj • Konsilio de Sekureco de Unuiĝintaj Nacioj • Konsilio de Sekureco de Unuiĝintaj Nacioj • Konsilio de Sekureco de Unuiĝintaj Nacioj • Konsilio de Sekureco de Unuiĝintaj Nacioj • Konsilio de Sekureco de Unuiĝintaj Nacioj • Konsilio de Sekureco de Unuiĝintaj Nacioj • Konsilio de Sekureco de Unuiĝintaj Nacioj • Konsilio de Sekureco de Unuiĝintaj Nacioj • Antarkta traktato • Tutmonda Pridogana Organizo vd
Esperanto-movado
Landa E-asocio	Brazila Esperanto-Ligo
v • d • r

Brazilo (portugale Brasil [Bra'ziŭ], laŭ Internacia Fonetika Alfabeto: /bɾaˈziw/), oficiale Federacia Respubliko Brazilo (portugale República Federativa do Brasil, /heˈpu.bli.kɐ fe.de.ɾaˈt͡ʃi.vɐ dʊ.bɾaˈziw/, kun eblaj variantoj por "república" /reˈpu.bli.kɐ/ kaj por "federativa" /fe.de.ɾaˈti.vɐ/; De 1889 ĝis 1968 nomita Unuiĝintaj Ŝtatoj de Brazilo), estas lando en Sudameriko.

Ĝi estas la kvina plej granda lando en la mondo laŭ surfaco (post Rusio, Kanado, Usono kaj Ĉinio), kaj la sesa plej granda en la mondo laŭ loĝantaro (post Ĉinio, Barato, Usono, Indonezio, kaj Pakistano)^[4]. La unua kontakto de la lokaj indiĝenaj loĝantoj kun eksteramerikano okazis en 1500 pro la alveno de la ekspedicio de portugalo Pedro Álvares Cabral, kies nomo povas aperi en Esperanto kiel Petro Alvareso Kabralo — tiu alveno de Kabralo ankoraŭ hodiaŭ estas ofte nomata, laŭ eŭropocentra vidpunkto, "malkovro de Brazilo".

En la lando estas granda etna kaj kultura diversecoj. Portugaloj intermiksiĝis kun indiĝenoj, al ili aldoniĝis afrikaj homoj sklavigitaj de portugaloj, alportataj dum la kolonia periodo ĝis 1888. En la 19-a kaj 20-a jarcentoj estis grandaj ondoj de enmigrado el pli ol 50 landoj, precipe de Eŭropo kaj Japanio. En la 21-a jarcento venas migrantoj el tiuj regionoj, samkiel el pluraj aliaj lokoj, ĉefe el Usono, el najbaraj sudamerikaj landoj, el Ĉinio, el Sud-Koreio, el Haitio, el Sirio, el D. R. Kongo.

Spite ties grandan loĝantaron kaj tre dense loĝataj regionoj, Brazilo havas vastajn areojn de naturo kiuj subtenas unu el la plej altaj niveloj de biodiverseco, ĉefe ene de la kontinento ĉe la Amazonio.

1. ↑ Brasilien (angle). CIA World Factbook. Arkivita el la originalo je 2015-12-22. Alirita 2016-08-17, en germana Vikipedio.
2. ↑ Instituto Brasileiro de Geografia e Estatística (IBGE): População do Brasil (Julio 2020) Kuranta nombrilo de la laŭtaksa loĝantaro, kreskorapideco: unu nova loĝanto ĉiu 19 sekundoj. Prenite 9 novembron 2017.
   Rimarko: La loĝantaro estis laŭ la lasta oficiala censo de 2010: 190 732 694 loĝantoj. Post tio, nur taksoj estas publikigitaj la 1-an de julio de ĉiu jaro ĝis la sekva censo. Malsamaj informoj de diversaj organizaĵoj kiel la CIA aŭ IMF ĉiam rilatas al siaj taksaj kalkulaj formuloj ĉe "specifa", ne ĉiam unueca tempopunkto, kiuj ne devas egali tiujn de la Nacia Statistika Instituto.
3. ↑ Rondigita valoro; la ekzakta valoro estas: 23,80 loĝantoj je km².
4. ↑ Folha Online (17.06.2019): Brasil é ultrapassado pelo Paquistão em lista de países mais populosos do mundo