Estaus Unius

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
[[{{{4|Wikipedia:Articlos destacaus|...]]
Articlo d'os 1000
Articlo destacau
Estaus Unius d'America
United States of America
Bandera de Estaus Unius Escudo de Estaus Unius
(En detalle) (En detalle)
Lema nacional: (1776 - ) E Pluribus Unum
(latín, "De muitos, un")
(1956 - ) In God We Trust
(anglés, "En Dios confitamos")
Himno nacional: Star Spangled Banner
Situación de Estaus Unius
Situación de Estaus Unius
Capital
 • Población
Washington, DC
689.545
Mayor ciudat Nueva York
Idiomas oficials Garra.
De facto, l'anglés americano en cuasi tot o país.
Forma de gubierno Rep. federal presidencialista
Joe Biden
Independencia
Declarata
Reconoixida
d'o Reino Uniu
4 de chulio de 1776
3 de setiembre de 1783
Superficie
 • Total
 • % augua
Posición 4º
9.826.675 km²
2,198%
Población
 • Total (2020)
 • Densidat
Posición 3º
331.449.281
33,6 hab/km²
PIB (PPA)
 • Total (2008)
 • PIB per capita
Posición 1º
$14,264 billons
$46.859
Moneda Dólar estausunidense ($)
Chentilicio Estausunidense[1] u estausunidenco/a[1]
Zona horaria UTC-4 a UTC-10
Dominio d'Internet .us
Codigo telefonico ++1
Prefixo radiofonico
Codigo ISO
Miembro de: ONU, OTAN, OEA, APEC, OCDE, OSCE
O Empire State Building (Nueva York, Nueva York).
Un bisont en o Parque Nacional Yellowstone.

Os Estaus Unius d'America (en anglés: United States of America, abreviato USA) ye un país formato por una federación de 50 estaus situatos en a parte norte d'America, independient dende o 4 de chulio de 1776 en a Guerra d'a Independencia d'os Estaus Unius contra o Reino Uniu, cuan as primitivas 13 colonias d'a costa este facioron a suya declaración d'independencia.

A suya capital ye a ciudat de Washington, DC, establida en a honor de George Washington entre os estaus de Maryland y Virchinia, en un districto federal dito Districto de Columbia. A suya forma de gubierno ye a Republica federal, en un sistema de democracia representativa de tipo presidencialista, estando l'actual president Joe Biden. A Constitución d'os Estaus Unius fue adoptada o 17 de setiembre de 1787, estando ratificada en 1788, fendo asinas d'as primitivas 13 colonias un unico país independient.

A suya población ye de 317.238.626 habitants (2013) en una superficie de 9.826.675 km², con una densidat de población de 33 hab/km². Estaus Unius ye asinas o tercer país d'o mundo por a suya superficie y tamién por a suya población.

Estaus Unius muga a lo norte con Canadá, a lo sud con Mexico, a l'este con l'Oceano Atlantico y a l'ueste con l'Oceano Pacifico, encara que o estau d'Alaska ye a o norte de Canadá, o estau de Hawaii ye en l'Oceano Pacifico y os Estaus Unius son titulars de bellatros territorios en a mar Caribe u l'Oceano Pacifico. O estau d'Alaska muga a lo sud con Canadá y a l'ueste, en trescruzando l'estreito de Bering, ye Rusia. Asinas, nomás 49 d'os 50 estaus se troban en America, fendo parte o estau de Hawaii d'Oceanía.

A economía d'Estaus Unius ye actualment a primera economía mundial, con un Producto Interior Bruto de mas de 13 billons de dólars estausunidenses, ye decir, alto u baixo lo 19% d'a producción mundial.

Estaus Unius ye miembro fundador d'a Organización d'as Nacions Unidas, organización que tien una d'as suyas seus en a ciudat estausunidense de Nueva York, y o país ye miembro permanent d'o Consello de Seguridat d'as Nacions Unidas. O país tamién ye miembro de cuantas atras organizacions internacionals, como a OTAN, a OEA, l'APEC, a OCDE u a OSCE.

Encara que a luenga mas charrada d'o país ye a luenga anglesa en as suyas variants conoixidas como American English, no tien garra luenga oficial, a tamas de que l'anglés ye a luenga oficial de facto. Sindembargo, se i charran encara cuantas luengas d'os indios americanos, y a mayor parte d'os inmigrants charran a suya luenga orichinaria, destacando l'italiano, l'alemán u o chinés, encara que se i charran cuasi todas as luengas. Antiparte, o castellano ye a luenga charrada d'antis de dentrar en os Estaus Unius de parte d'os estaus d'o sudueste d'o país, amás d'estar a luenga d'un numero muit important d'inmigrants en o sieglo XX. Ista inmigración, muit variada en os suyos orichens, fa que os Estaus Unius sigan uno d'o países con mayor diversidat etnica d'o mundo.[2]

  1. 1,0 1,1 (an) Diccionario ortografico de l'aragonés (Seguntes la Propuesta Ortografica de l'EFA). Versión preliminar. Estudio de Filología Aragonesa. ISSN 1988-8139. Octubre de 2022.
  2. Adams, J.Q., y Pearlie Strother-Adams (2001): Dealing with Diversity. Chicago: Kendall/Hunt. ISBN 0-7872-8145-X.

From Wikipedia, the free encyclopedia · View on Wikipedia

Developed by Nelliwinne