Unua Mondmilito

Unua Mondmilito
mondmilito • historia epoko
Daŭro: 28-a de julio 1914 - 11-a de novembro 1918 Loko: Mondmilito (Eŭropo, Afriko kaj Proksima Oriento (mallongtempe en Ĉinio kaj Pacifiko) Rezulto: Venko de Interkonsento. La fino de la germana, la rusia kaj la aŭstra-hungara imperioj, ankaŭ la Osmanida imperio. La estiĝo de novaj landoj en la meza kaj la orienta Eŭropo. Casus belli: Murdo de sekvonto de trono Francisko Ferdinando (la 28-an de junio), la sekva aŭstria proklamo de milito al Serbio (la 28-an de julio), la rusa mobilizo kontraŭ Aŭstrio-Hungario (la 29-an de julio). Ankaŭ la naciismo, militismo kaj imperiismo.
Flankoj
Interkonsento: Cara Rusio Serba reĝlando Francio Brita imperio Itala reĝlando Usono Japanio	Centraj potencoj: Germana imperio Aŭstrio-Hungario Osmanida imperio Bulgara carlando
Komandantoj
Georges Clemenceau Joseph Joffre Ferdinand Foch Robert Nivelle Herbert H. Asquith D. Lloyd George Douglas Haig John Jellicoe Viktoro Emanuelo la 3-a Luigi Cadorna Armando Diaz Nikolao la 2-a Alexej Brusilov Woodrow Wilson John Pershing Yoshihito Ōkuma Shigenobu	Vilhelmo la 2-a (Prusio) Erich von Falkenhayn Paul von Hindenburg Reinhard Scheer Erich Ludendorff Francisko Jozefo la 1-a Conrad von Hötzendorf Mehmed la 5-a İsmail Enver Ferdinando la 1-a
Perdoj
Mortintoj: 5 525 000 Vunditoj: 12 831 500 Mankitoj: 4 121 000	Mortintoj: 4 386 000 Vunditoj: 8 388 000 Mankitoj: 3 629 000
v • d • r

La Unua Mondmilito (1914–1918) estis la unua milito, en kiu implikiĝis nacioj, kiuj etendiĝis trans pli ol duono de la terglobo, tial mondmilito. La milito estis inter la Aliancanoj (ĉefe Britio, Francio, Italio, Rusio kaj Usono), kies bazo estis la Triopa Entento, kaj la Centraj Potencoj, ankaŭ misnomataj Centraj Imperioj (Germanio, Aŭstrio-Hungario, la Otomana Imperio kaj Bulgario).

Oni kutime nomis ĝin La Granda Milito (aŭ iafoje en la angla La milito por fini ĉiujn militojn), ĝis la komenco de la Dua Mondmilito, kvankam la esprimo mondmilito estis lanĉita jam en 1920.

Iuj kleruloj rigardas la unuan mondmiliton kiel la unuan fazon de (nova) 30-jara milito, kiu daŭris de 1914 ĝis 1945.