Dekabristen

D Dekabriste (russisch dekabr ‚Dezämber‘, dorum im dütschsproochige Ruum au as Dezembriste bekannt) si noch em Lenin „aadligi Revoluzionäär“ gsi, vor allem Offizier vo dr russische Armee, wo am 14. Dezember^jul./26. Dezember^greg. 1825 uf em Blatz vor Senat und Synode z Sankt Petersburg dr Äid uf dr nöi Zar Nikolaus I. verweigeret häi. Eso häi si welle gege s autokratische Reschiim vom Zar, gege d Liibäigescheft, d Willküür vo dr Bolizei und d Zensur brotestiere. Die rebellische Offizier häi in Petersburger Garderegimänter dient und si westlig bildet gsi. Iiri Aafüerer si ghänkt worde, e baar si degradiert und öbbe 600 uf Sibirie verbannt und zu Zwangsarbäit verurdäilt worde. Dä Däil vo dr Wält isch denn no weenig kultiwiert gsi und si häi as Strööfling Kultuur und Bildig mit sich brocht und stöön dorum au hüte no dört in hoochem Aasee.

D Dekabriste si die ersti revolutionäri Beweegig gsi, wo bewusst gege die zaristischi Autokratii grichdet gsi isch. In iirem Brogramm häi si zum Bischbil verlangt, ass d Liibäigeschaft ufghoobe wurd und si si politisch däilwiise bis eso wit gange, ass si e Republik, oder wenigstens e konstituzionelli Monarchii häi welle errichde, wo dr Zar e Rolle ghaa hät, wo deere vo de britische Köönig äänlig gsi weer.