Diploma

Na so acepción clásica, llámase diploma (del Griegu δίπλωµα. díplōma) a cualquier preséu o documentu expedíu por dalguna autoridá pública, qu'en munchos casos tien de ser apurríu na casa del premiáu. Ente los distintos nomes con que se-y conoz na antigüedá, tópense como más comunes los siguientes: cártula, carta o karta, preséu, testamentu, páxina o escritura. Dase'l nome de cartulariu, llibru, magüetu o balto, al códiz qu'axunta les copies lliterales de los diplomes o privilexos concedíos a una ilesia o corporación, y que se guarda nel archivu de la mesma.

En tou diploma figuren tres elementos personales:

• el autor, en que'l so nome escribir
• el destinatario, a quien se dirixe
• el canciller o escribán que lo escribe o auténtica a ruegu del autor o del destinatario

Los diplomes o documentos carauterizar por razón de:

• el so autor, estrémense
  • públicos, los que vienen de una cancillería o autoridá
  • privaos, pertenecen a dereches priváu y van autorizaos por notarios.
• el so oxetu o asuntu. Los diplomes pueden ser
  • autógrafos, orixinales auténticos. Los autógrafos estremar en:
    • ológrafos, escritos pola mano del so autor
    • quirógrafos, obra d'un escribiente (amanuense) cola firma d'aquel.
  • apógrafos, simples copies. Estremar en:
    • normales
    • autorizaos o refrendaos.
• pol oxetu que los motiva pueden ser:
  • decretos
  • edictos
  • constituciones
  • pragmátiques
  • ordenances
  • cartes de privilexos, concesiones de gran importancia que l'Autoridá fai a particulares y corporaciones.
  • cartes-puebles, como les anteriores pero que contienen repartu de tierres y otres concesiones feches por lor reis a quien vaigan poblar ciudaes conquistaes.
  • actes y sentencies xudiciales, daes en nome del poder xudicial.
  • escritures notariales o actes, testamentos y contratos qu'autoriza un notariu públicu
  • actes capitulares y documentos equivalentes o actes de sesiones.
  • ejecutories, documentos qu'atestigüen llograr una persona en xuiciu sentencia declaratoria de nobleza de sangre
  • títulos civiles y cartes credenciales que dan fe del nomamientu oficial o de la misión o embaxada que se confió a una persona y les postreres, sobremanera, cuando se daben a un embaxador en nome del rei para col d'otra nación.
  • cartes comendaticias, qu'encamienten oficialmente al suxetu al que s'otorguen.
• poles formalidaes qu'acompañen al documentu puede ser:
  • privilexu rodáu, que lleva en dibuxu o pintura un signu rodáu
  • carta plomada, que tien sellu de plomu
  • buldes, curtios y motu-proprios.
  • albalá, documentu real de mercé o provisión o llicencia pa coses d'interés secundariu.
  • les simples cédules reales qu'asocedieron a los albalaes y que namái s'estremen d'estos en tar escrites con lletra cortesana.
  • les cartes partíes por A, B, C o escritures per duplicáu nes que se ponen diches lletres ente los dos exemplares y córtense al traviés por que se enzanque la falsificación quedándose caúna de les partes contratantes cola so porción respeutiva. Estos documentos empezaron n'Inglaterra yá nel sieglu IX. En Francia, nel sieglu XI y n'España mientres la segunda metá del mesmu pero fixéronse rares al xeneralizase l'usu del papel.