2014

Yn 2014 cafwyd ymchwydd yn yr epidemig Ebola Gorllewin Affrica, a ddechreuodd yn 2013, gan ddod yr achos mwyaf eang o firws Ebola yn hanes dynoliaeth, gan arwain at 28,646 o heintiau wedi'u cadarnhau a 11,323 o farwolaethau, yn ôl Sefydliad Iechyd y Byd. Datganwyd fod yr afiechyd yn Argyfwng Iechyd Cyhoeddus yn Awst. Achosodd y firws aflonyddwch economaidd-gymdeithasol mawr yn y rhanbarth, yn bennaf yn Gini, Liberia a Sierra Leone. Roedd pryderon iechyd nodedig eraill yn 2014 yn cynnwys cynnydd sylweddol mewn achosion polio ym Mhacistan.

Daeth cynnydd yn y mudiad eithafol ISIS yn argyfwng daearwleidyddol mawr yn 2014 ar ôl i'r grŵp ddatgan califfad byd-eang a lansio troseddau dinistriol yn Irac a Syria. Ysgogodd cyflafan Camp Speicher lle llofruddiodd y Wladwriaeth Islamaidd 1,566 o gadetiaid Awyrlu Shia Irac a Chwymp Mosul, ail ddinas fwyaf Irac, ymyrraeth filwrol dan arweiniad yr Unol Daleithiau, ymateb a fyddai'n troi'n fyd-eang yn ddiweddarach. Denodd ISIS filoedd o ymladdwyr tramor o bob rhan o'r byd i ymuno â'u byddin. Arweiniodd ISIS at ddadleoli enfawr yn Irac a Syria, gan greu argyfwng dyngarol mawr i filiynau o bobl ^[1].

Gwrthdaro nodedig arall oedd Rhyfel Gaza 2014, a ddechreuwyd gan Israel 26 diwrnod ar ôl i dri o bobl ifanc Israel gael eu lladd yn y Lan Orllewinol. Tyfodd ymateb Israel yn ymosodiad ar raddfa fawr, a enwyd yn "Operation Protective Edge" ymladd dwys, gyda'r Israeliaid yn bomio o awyrenau gan ladd 2,310 (70% yn sifiliaid) ac anafu 10,626 o Balesteiniaid. Daeth y gwrthdaro i ben ar Awst 26, 2014, ar ôl i gytundeb cadoediad a drefnwyd gan yr Aifft ddod i rym.

1. ↑ Geo-politics, Orlando Crowcroft Executive Editor- (2015-06-17). "Isis: Worst refugee crisis in a generation as millions flee Islamic State in Iraq and Syria". International Business Times UK (yn Saesneg). Cyrchwyd 2025-01-23.