 | |
| Math | eglwys  |
|---|---|
| Sefydlwyd |
|
| Daearyddiaeth | |
| Lleoliad | Llanynys |
| Sir | Llanynys |
| Gwlad |  Cymru |
| Uwch y môr | 41.1 metr |
| Cyfesurynnau | 53.1536°N 3.34254°W |
| Cod post | LL16 4PA |
 | |
| Statws treftadaeth | adeilad rhestredig Gradd I |
| Cysegrwyd i | Saeran |
| Manylion | |
Eglwys hynafol o'r 13g sydd wedi'i dynodi'n Radd I gan Cadw yw Eglwys Sant Saeran, Llanynys, Sir Ddinbych, a arferid ei alw'n Eglwys Llanfawr.[1] Eglwys Sant Saeran yw un o eglwysi mwyaf deniadol a hynafol yr ardal. Saif mewn pentref tawel sy’n cynnwys hen dafarn ac ambell dŷ. Eto i gyd, hon oedd mam-eglwys de Dyffryn Clwyd, un o'r fwyaf yn yr ardal, a bu, ar un adeg, yn gartref i ‘glas’ (sef cymuned grefyddol Gymraeg), a sefydlwyd efallai yn y 6g ac a gysegrwyd i’r esgob-sant Saeran sydd a'i ŵyl ar y 13eg o Ionawr. Ni wyddys llawer amdano bellach ond mae ei enw hefyd i'w gael yn yr enw Ffynnon Sarah (a nodwyd gan Edward Lhwyd fel "Saeran") ym mhentref Derwen.
Mae tu mewn yr eglwys yn fawr ac mae hyn yn gydnaws â phwysigrwydd yr eglwys ar un adeg, gyda'i chysylltiadau agos ag Esgobion Bangor, a fu’n berchen arni am gyfnod hir. Mae ganddi ddau gorff, fel cynifer o eglwysi Sir Ddinbych, ynghyd â dau do gwych â thrawstiau gordd sy’n dyddio o ddiwedd yr Oesoedd Canol. Mae’r colofnau rhychiog o goed rhwng y ddau gorff yn fwy anghyffredin ac yn llawer mwy diweddar, gan eu bod yn dyddio o gyfnod yr adnewyddu ym 1768.
- ↑ www.britishlistedbuildings.co.uk; adalwyd 19 Gorffennaf 2015