Back Pest ALS طاعون Arabic طاعون ARZ Peste AST Вабаъ AV प्लेग AWA Taun Azerbaijani طاعون AZB Mars BAT-SMG Чума Byelorussian
Ĉi tiu artikolo temas pri epidemia malsano. Por informoj pri italdevena saŭco kun bedaŭrinde sama nomo, vidu la artikolon Pesto (kondimento).| Pesto | |
|---|---|
| malsano | |
Pesto estas epidemia malsano, kiu mortigis trionon de la homaro en Eŭropo kaj kvantegon sur aliaj kontinentoj en la mezepoko. Ĝin kaŭzas la Jersina bacilo (Yersinia pestis).
La plej konata inter la unua priskribitaj epidemioj okazis en la jaroj 551—580; pro ĝi mortis ĉirkaŭ 20-25 milionoj da homoj en Proksima Oriento. La lasta eŭropa epidemio okazis, kiel oni konsideras, en Rusio (suda Uralo kaj nordaj bordoj de la Kaspia maro, 1877–1889); tiam efikaj kontraŭpestaj (karantinaj kaj higienaj) penoj reduktis la kvanton de mortintoj ĝis ĉirkaŭ 420 homoj. La lasta granda epidemio de pesto okazis en Azio (Ĉinio kaj Barato) ekde 1855, mortiginte ĉirkaŭ 12 milionojn da homoj.
Vakcinon kontraŭ pesto kreis en 1896 rusia judo Waldemar Haffkine aŭ Waldemar Mordechai Wolff Haffkine. Li multe aktivis en Barato, tiam brita kolonio, savinte multajn milojn da homoj. Pro tio li ricevis en 1897 ordenon de la Hinda Imperio de la reĝino Viktoria mem.
Baciloj de pesto plu ekzistas en naturo, kie ĝin portas diversaj animaloj. Rimarkinde, tiaj animaloj forestas en Eŭropo kaj Aŭstralio.