Buenos Aires

Buenos Aires Ciudad Autónoma de Buenos Aires
Argentinako hiria
Irudi gehiago
Administrazioa
Estatu burujabe	Argentina
Alkatea	Jorge Macri
Izen ofiziala	Ciudad Autónoma de Buenos Aires
Jatorrizko izena	Ciudad Autónoma de Buenos Aires
Posta kodea	C1000-14xx
Geografia
Koordenatuak	34°35′59″S 58°22′55″W / 34.5997°S 58.3819°W / -34.5997; -58.3819
Azalera	203 km²
Altitudea	25
Mugakideak	Buenos Aires probintzia
Demografia
Biztanleria	3.121.707 (2022)
1.681.834 (%53,9)   (%46,1) 1.439.873
Metropolia	12.741.364[1]
Dentsitatea	15.355 bizt/km²
Informazio gehigarria
Sorrera	1536 otsailaren 3 Pedro de Mendozak 1580 ekainaren 11 Juan Garaik
Telefono aurrizkia	011
Ordu eremua	UTC−03:00 eta America/Argentina/Buenos_Aires (en)
Hiri senidetuak	Berlin, São Paulo, Atenas, Belgrad, Bilbo, Bogota, Brasilia, Cádiz, Damasko, Genova, Guadix, Tel Aviv, Kairo, Kiev, Lima, Madril, Miami, Montevideo, Mosku, Napoli, Osaka, Oviedo, Pekin, Praga, Rio de Janeiro, Rotterdam, Santiago, Santo Domingo, Seul, Sevilla, Tolosa Okzitania, Vigo, Varsovia, Cagliari, Milan, Lucca, Bergamo, Agrigento, Palermo, Almería, Bartzelona, Salamanca, Santa Cruz de La Palma, Santiago de Compostela, Beirut, Medellín, Porto Alegre, Mexiko Hiria, Lurmutur Hiria, Istanbul, Lisboa, Chimbote, Londres, Newark, Ohio, Ottawa, Quito, Zagreb, Andaluzia, Basilicata, Calabria, San Petersburgo, Erevan, Serra Riccò, Barranquilla, Ramallah, La Paz eta Košice
http://www.buenosaires.gov.ar/

Buenos Aires^[2] Argentinako hiriburu^[3] eta hiririk handiena da. Metropolia hiri autonomoa da, eta herrialdea osatzen duten 24 barrutietako bat edo «lehen mailako jurisdikzioak» dira^[4]. Botere betearazle, legegile eta judizial propioak ditu. Herrialdearen erdialde-ekialdeko eskualdean dago, Rio de la Platako hegoaldeko ertzean, Pampako eskualdean. Buenos Airesko Probintziak 1880. urtean laga zuen Buenos Aires Hiria herrialdeko hiriburu federala izan zedin; 2020tik aurrera "hiriburu nagusitzat" hartzen da, 24 hiriburu alternatiborekin batera. 1994ko konstituzio-erreformaren arabera, autonomia-araubidea du.

Bere hiri-ehuna hegoaldean, mendebaldean eta iparraldean Buenos Aires probintziarekin eta ekialdean Río de la Platarekin muga egiten duen abaniko baten antzekoa da. Ofizialki, hiria 48 auzo biltzen dituzten 15 komunatan banatuta dago. 1880tik gaur arte Hiriburu Federala ere deitzen zaio^[5][6], nahiz eta 1996tik ez den ofizialki izen horrekin agertzen ez bere Konstituzioan ez Konstituzio Nazionalean^[7].

Hiriak 3.121.707 biztanle ditu eta Buenos Aires Aglomeratu Handiak (Buenos Aires Hiri Autonomoak berak eta Buenos Aires Probintziako zenbait alderdik osatzen dute) 17.541.141 biztanle ditu. Hispanoamerikako bigarren aglomeraziorik handiena da, Hego Amerikako bigarrena eta munduko 20 hiri handienetako bat^[8][9].

Buenos Aires hiri kosmopolita eta helmuga turistiko garrantzitsua da^[10]. Azpiegitura konplexua duenez, Amerikako metropolirik garrantzitsuenetako bat da, eta alfa kategoriako hiri globala da, merkataritzan, finantzetan, modan, artean, gastronomian, hezkuntzan, entretenimenduan eta, batez ere, bere kultura nabarmenean dituen eraginengatik. Mercer Human Resource Consultingek egindako bizi-kalitatearen azterketa baten arabera (2019), hiria 91. postuan dago mundu mailan, eta Latinoamerikako bigarren mailan, Montevideoren ondoren. Per capita errenta eskualdeko altuenetakoa da^[11][12]. Munduko 25 hiri garrantzitsuenetako bat da.

Hiri-profila nabarmen eklektikoa da. Estilo kolonial espainiarra, art decó, art nouveau, neogotikoa, italianizatzailea, frantses borbonikoa eta akademizismo frantsesa nahasten dira. Azken horregatik, Europak bere arkitekturan gune jakin batzuetan izan zuen eragin nabarmenaz gain, "Amerikako Paris" ezizenaz ezagutzen da munduan^[13].

1. ↑ Censo 2010. Resultados provisionales: cuadros y gráficos. censo2010.indec.gov.ar (kontsulta data: 2015-08-24).
2. ↑ Euskaltzaindia. Exonimia: Argentina. euskaltzaindia.eus (kontsulta data: 2015-08-24).
3. ↑ (Gaztelaniaz) «Ciudad de Buenos Aires» Buenos Aires Ciudad - Gobierno de la Ciudad Autónoma de Buenos Aires (kontsulta data: 2022-12-29).
4. ↑ (Gaztelaniaz) «Jurisdicción» Argentina.gob.ar 2018-01-25 (kontsulta data: 2022-12-29).
5. ↑ (Gaztelaniaz) «Elecciones 2017 - Capital Federal: mirá los resultados de las PASO en tu distrito» LA NACION 2017-08-14 (kontsulta data: 2022-12-29).
6. ↑ «CODIGO ELECTORAL NACIONAL» servicios.infoleg.gob.ar (kontsulta data: 2022-12-29).
7. ↑ «Infoleg» servicios.infoleg.gob.ar (kontsulta data: 2022-12-29).
8. ↑ Txantiloi:Es-CL «Las 20 ciudades más grandes del mundo en 2021» ArchDaily en Español 2021-05-02 (kontsulta data: 2022-12-29).
9. ↑ (Gaztelaniaz) Signes, Rogelio Ramos. (2019-05-17). «LAS 20 CIUDADES MÁS POBLADAS DEL MUNDO» AyC (kontsulta data: 2022-12-29).
10. ↑ «Buenos Aires, la preferida de Sudamérica» web.archive.org 2016-01-12 (kontsulta data: 2022-12-29).
11. ↑ «Wayback Machine» web.archive.org 2011-05-04 (kontsulta data: 2022-12-29).
12. ↑ (Ingelesez) «New priorities for a new world» Kearney (kontsulta data: 2022-12-29).
13. ↑ (Gaztelaniaz) «¿Son realmente los argentinos de Buenos Aires los parisinos de Sudamérica?» LA NACION 2016-02-05 (kontsulta data: 2022-12-29).