Mahoma

Mahoma
Irudi gehiago
estatuburu 622 - 632
Bizitza
Jaiotza	Meka, 571ko apirilaren 20a
Bizilekua	Meka Medina
Talde etnikoa	Arabiarra
Lehen hizkuntza	arabiera
Heriotza	Medina, 632ko ekainaren 8a (61 urte)
Hobiratze lekua	Sacred Prophetic Chamber (en)
Familia
Aita	Abd Allah ibn Abd al-Muttalib
Ama	Amina bint Wahb
Ezkontidea(k)	Khadija  (595 -  619) Sawda bint Zamʿa (en)  (619 -  632) Aisha  (619 -  632) Hafsa bint Umar  (624 -  632) Zaynab bint Khuzayma (en)  (625 -  627) Zaynab bint Jahsh (en)  (627 -  632) Juwayriyya bint al-Harith (en)  (628 -  632) Ramla bint Abi Sufyan  (628 -  632) Rayhana bint Zayd ibn ʿAmr (en)  (629 -  631) Safiyya bint Huyayy (en)  (629 -  632) Umm Salama (en)  (629 -  632) Mariya al-Qibtiyya  (630 -  632) Maymunah bint al-Harith (en)  (630 -  632)
Seme-alabak	ikusi Abd-Allah ibn Muhammad (en) Qasim ibn Muhammad (en) Ibrahim ibn Muhammad (en) Zainab bint Muhammad Ruqayya bint Muhammad (en) Umm Kulthum bint Muhammad Fatima az-Zahra
Familia	ikusi Ali ibn Abi Talib (suhi, aitaren aldeko lehengusua) Halimah bint Abi Dhuayb (en) (milk kinship (en) ) Hamza ibn Abd al-Muttalib (aitaldeko osaba, milk kinship (en) ) Abu Talib ibn ‘Abd al-Muttalib (en) (aitaldeko osaba) Abd al-Muttalib (en) (aitaldeko aitona) Hasan ibn Ali (daughter's son (en) ) Husain ibn Ali (daughter's son (en) ) Zaynab bint Ali (en) (daughter's daughter (en) ) Abbas ibn Abd al-Muttalib (aitaldeko osaba) Abū Lahab (en) (aitaldeko osaba) Safiyyah bint ‘Abd al-Muttalib (en) (aitaldeko izeba) Harith ibn ‘Abd al-Muttalib (en) (aitaldeko osaba) Az-Zubayr ibn ‘Abd al-Muttalib (en) (aitaldeko osaba) Umm Kulthum bint Ali (en) (daughter's daughter (en) )
Leinua	Banu Hashim (en)
Hezkuntza
Hizkuntzak	arabiera
Ikaslea(k)	ikusi Anas ibn Malik (en) Abd Allah ibn Abbas (en) Uqbah ibn Amir (en) Zayd ibn Thabit (en)
Jarduerak
Jarduerak	artzaina, consignor (en) , merkataria, profeta, predikaria, politikaria eta buruzagi militarra
Zerbitzu militarra
Parte hartutako gatazkak	Expeditions of Muhammad (en) Badreko gudua Battle of Uhud (en) Battle of the Trench (en) Battle of Khaybar (en) Battle of Hunayn (en) Tabukeko gudua
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	Hanifa islama

Mahoma edo Mahomet^[1][2] (izen tradiziodunak) edo Muhammad (izen modernoa, arabieratik transkribatua), izen osoa Abu l-Qasim Muhammad ibn Abd Allah al-Hashimi al-Qurashi (arabieraz: محمد‎, transliterazioa: Muḥammad; Meka, Arabia, gaur egun Saudi Arabia, 570eko apirilaren 26aren inguruan - Medina, Arabia, 632ko ekainaren 8a) islamaren sortzaile eta profeta nagusia da.^[3]

Musulmanek uste dute Islamaren ardatzak Mahomaren aurrekoak direla, eta, haien ustez, Adam, Noe (Nuh), Moises (Musa) eta Jesus (Isa) ere Jainkoak bidalitako profetak ziren. Haien arabera, Jainkoak, Gabriel goiaingeruaren bitartez, errebelazioa egin zion Mahoma profetari.

Mahoma Háshim-en klaneko kide zen, quraix tribukoa. Musulmanen tradizioaren arabera, Alak (Jainkoak) Koraneko pasarteak errebelatu zizkion Mahomari sortzen ari zen komunitate musulmana (umma) gidatzeko bere predikamentuetan. Mahomak predikatu zuen erlijioari, islam deritzo, «Jainkoarekiko mendetasuna» esan nahi duena, eta bere funtsezko fede printzipioa da Jainko bakarra dagoela eta Mahoma Jainkoaren mezularia.

Mahoma Abdullah ibn Abd al-Muttalib eta Amina bint Wahben semea zen. Bere aita, Abdullah, Abd al-Muttálib ibn Hashim Quraix tribuko buruzagiaren semea, Mahoma jaio zen egunaren inguruan hil zen; ama, Amina, Mahomak sei urte zituenean hil zen, eta umezurtz geratu zen gaztetan. Aitona Abd al-Muttaliben eta aitaren aldeko osaba Abu Taliben zaintzapean hazi zen. Tradizioarekin arabera, hurrengo urteetan, Mahomak aldian-aldian Hira kobazulora, mendiko leize batera, erretiratzeko ohitura hartu zuen otoitz egitera. 40 urte zituela, 610. urte inguruan, Mahomak jakinarazi zuen Gabriel goiaingeruak bisitatu zuela kobazuloan eta Jainkoari buruzko bere lehen errebelazioa jaso zuela. 613an, Mahoma errebelazio horiek publikoki predikatzen hasi zen^[4], esanez: «Jainkoa Bat» dela, Jainkoarekiko (Alaren) «sumisio» osoa (islam) dela bizitzeko modu zuzena (dìn) eta bera profeta dela eta Jainkoaren mezularia, islameko beste profeten antzekoa.

Mahomaren jarraitzaileak gutxi izan ziren hasieran, eta Mekako politeisten aldetik liskarrak izan zituzten 13 urtez. Etengabeko jazarpenari ihes egiteko, Mahomak, 615ean, Abisiniara bidali zituen bere jarraitzaile batzuk Mahoma bera eta bere jarraitzaileak, 622an, Mekatik Medinara (garai haietan «Yazbaietz» izenez ezaguna) migratu baino lehen. Gertaera horrek, Hejirak, markatzen du egutegi musulmanaren hasiera. Medinan, Mahomak tribuak batu zituen Medinaren konstituziopean. 629ko abenduan, zortzi urtez tribu mekatarrekin aldizkako borrokak izan ondoren, Mahomak 10.000 musulman konbertituko armada bat bildu zuen, eta Meka hirira joan zen. Oposizio gutxi aurkitu zuten hartze horretan, eta hiria odol isuri gutxirekin hartu zuten. 632an, agurraren erromesalditik itzuli eta hilabete batzuetara, gaixotu, eta hil egin zen. Hil zenerako, Arabiako penintsularen zatirik handiena islamera bihurtua zen.

Mahomak hil arte jaso zituen errebelazioek (ayah) Koranaren bertsoak osatzen dituzte, musulmanek «Jainkoaren Hitza» gisa hartzen dutena hitzez hitz, erlijioaren oinarria dena. Koranaz gain, Mahomaren (sunna) irakaspenak eta praktikak transmititutako txostenetan (Hadith) eta bere biografian (xaria) agertzen direnak, lege islamikoaren iturri gisa ere erabiltzen dira.

Musulman gehien-gehienek, islamaren korronte nagusiak barne, hala nola sunismoa eta xiismoa, Mahoma «profeten azkena» edo «profeten zigilua» dela uste dute (arabieraz: خاتم النبيين‎, erromanizatuta: jātim an-nabīyīn; edo arabieraz: خاتم الأنبياء‎, erromanizatuta: jātim al-anbiyā), zeina Jainkoak bere mezua eguneratzeko bidalitako mezularien kate luze baten gailurra den eta Abraham, Moises eta Jesus Nazaretekoa haren aurrekoak. Hala ere, ahmadiarrentzat, Mahoma da gizateriari lege erlijioso bat ematen azkena, baina ez azken profeta^[5].

Drusoek bere profeten artekotzat ezagutzen dute^[6][7].​​ Bahaismoak profetatzat edo «Jainkoaren Agerpena» gisa gurtzen du; Mahomaren irakaspenak druso erlijioaren sortzaile Bahá'u'lláh-en irakaspenek gaurkotu zituen^[8].

1. ↑ Euskaltzaindia. (2016-09-30). (PDF) 181. araua: Erdi Aroko pertsona-izenak. Iruñea, 16 or..
2. ↑ EIMA: Eskola-liburuetako onomastikaren, gertaera historikoen eta artelanen izenak. Zerrendak.
3. ↑ Mahoma edo Mahomet. in: Lur Hiztegi Entziklopedikoa, Creative Commons Aitortu 3.0 Espainia lizentzia. euskara.euskadi.eus (kontsulta data: 2016-6-30).
4. ↑ Muhammad Mustafa Al-A'zami (2003), The History of The Qur'anic Text: From Revelation to Compilation: A Comparative Study with the Old and New Testaments, pp. 26–27. UK Islamic Academy. ISBN 978-1-872531-65-6.
5. ↑ (Ingelesez) Finality of Prophethood. (kontsulta data: 2023-08-01).
6. ↑ Hitti, Philip K.. (1928). The Origins of the Druze People and Religion: With Extracts from Their Sacred Writings. Library of Alexandria, 37 or. ISBN 978-1-4655-4662-3..
7. ↑ Betts, Robert Brenton. (1988). The Druze. Yale University Press, 21 or. ISBN 978-0-300-04810-0..
8. ↑ Smith, P.. (1999). A Concise Encyclopedia of the Bahá'í Faith. Oxford, UK: Oneworld Publications ISBN 1-85168-184-1..