Rozstaw szyn

Rozstaw szyn
Splot – Tor – Tor tramwajowy
Kolej szerokotorowa   Breitspurbahn 3000 mm (118,1 in)   Rozstaw brunelowski 2140 mm (84,3 in)   Rozstaw indyjski 1676 mm (66,0 in)   Rozstaw iberyjski 1668 mm (65,7 in)   Rozstaw irlandzki 1600 mm (63,0 in)   Rozstaw rosyjski 1520 mm (59,8 in) Kolej normalnotorowa   Rozstaw standardowy (tzw. stephensonowski) 1435 mm (56,5 in) Kolej wąskotorowa   Rozstaw szkocki 1372 mm (54,0 in)   Rozstaw przylądkowy 1067 mm (42,0 in)   Rozstaw metrowy 1000 mm (39,4 in)   Rozstaw trójstopowy 914 mm (36,0 in)   Rozstaw 785 mm 785 mm (30,9 in)   Rozstaw bośniacki 760 mm (29,9 in)   Rozstaw 750 mm 750 mm (29,5 in)   Rozstaw 600 mm 600 mm (23,6 in) Inne   Rozstaw piętnastocalowy 381 mm (15,0 in)

Rozstaw szyn (inaczej szerokość toru^[1]) – najmniejsza odległość między liniami prostopadłymi do powierzchni tocznej, przecinającymi każdy profil główki szyny w zakresie od 0 do 14 mm poniżej powierzchni tocznej^[2].

W Polsce szerokość ta, mierzona 14 mm poniżej górnej powierzchni szyn, wynosi na liniach normalnotorowych 1435 mm. Czym innym jest odległość między osiami główek szyn (wynosi 1500 mm).

Oprócz rozstawu normalnego, 1435 mm, istnieje kilka podstawowych rozstawów stosowanych w różnych państwach na liniach kolei sieci krajowych: 1000 mm, 1067 mm, 1520 mm, 1600 mm, 1668 mm, 1676 mm.

Niejednokrotnie konieczność prowadzenia pociągów różnych rozstawów tą samą trasą spowodowała budowę torów trój- lub czteroszynowych (w splocie). Splot trójszynowy stosować można tam, gdzie różnica rozstawu jest na tyle duża, by dało się umieścić dwie szyny obok siebie.

Istnieje pewna tolerancja, z którą pociągi jednego rozstawu mogą korzystać z toru innego rozstawu. Na przykład tor o prześwicie 1520 mm jest praktycznie kompatybilny z torem 1524 mm (ruch między Rosją i Finlandią odbywa się bez zmiany rozstawu kół – 1524 mm tory fiński i dawny rosyjski, tzw. carski). Różnica mogła być jeszcze większa: w USA pociągi rozstawu 1435 mm mogły używać torów o prześwicie 1448 mm. Przy odpowiednio szerokich obręczach kół mogły też używać toru 1473 mm.