Toshkent

Toshkent
Poytaxt
Bayroq Gerb
41°18′0″N 69°16′0″E / 41.30000°N 69.26667°E / 41.30000; 69.26667
Mamlakat	Oʻzbekiston
Ichki boʻlinishi	12 tuman
Hukumat
• Hokim	Shavkat Umrzoqov
Ilk eslatilishi	Eramizdan avvalgi V– III asr
Avvalgi nomlari	Yuni, Choch, Shosh (Madina-ash-Shash) va Binkat
Maydon	631.29 km2 (243.74 kv mi)
Markazi balandligi	455 m
Rasmiy til(lar)i	oʻzbekcha
Aholisi  (2024)[2]	3 million 095 ming kishi[1]
Zichligi	4880.5 kishi/km2
Milliy tarkib	oʻzbeklar – 63,0% ruslar – 20,0% tatarlar – 4,5% koreyslar – 2,2% qozoqlar – 1,2% boshqalar – 7,0%[3]
Konfessiyaviy tarkib	Asosan Musulmonlar xristianlar va boshqalar
Etnoxoronim	toshkentlik (lar)
Vaqt mintaqasi	UTC+5
Telefon kodi	+998 71
Pochta indeks(lar)i	100 000[4]
Avtomobil kodi	01—10
Toshkent

Toshkent – Oʻzbekistonning poytaxti va eng yirik shahri boʻlib, aholisi boʻyicha Markaziy Osiyodagi eng yirik qadimiy shaharlardan biri hisoblanadi. Oʻzbekistonning shimoli-sharqiy qismida, Qozogʻiston bilan chegaraga yaqin qismda joylashgan boʻlib, maydoni 631.29 km² ni tashkil etadi. 2024-yilning 1-iyulidagi maʼlumotlarga koʻra, Toshkent aholisi 3 075 000 nafar kishini (Oʻzbekiston aholisining qariyb 9 foizi) tashkil etadi^[2]. 2024-yilning birinchi kvartal maʼlumotlarga koʻra, Toshkent shahrining YIMi $25 milliardni tashkil etadi va bu koʻrsatkich Oʻzbekistondagi eng katta YIMga ega shahar boʻlib kelmoqda^[5][6].

Milodiy VIII asr oʻrtalarida islomiy taʼsir boshlangunga qadar, Toshkentga sugʻd va turkiy madaniyat taʼsir koʻrsatgan. 1219-yilda Chingizxon Toshkentni vayron qilganidan soʻng, shahar qayta tiklandi va Buyuk Ipak yoʻlidan foyda koʻrdi. XVI-XVII asrlarda Toshkent Shayboniylar va Ashtarxoniylar davlati tarkibida boʻlgan. XVIII–XIX asrlardan boshlab ushbu shahar Qoʻqon xonligi tomonidan zabt etilgunga qadar, mustaqil shahar-davlatga aylangan edi. 1865-yilda Toshkent Rossiya imperiyasi tarkibiga kirdi hamda Turkiston general-gubernatorligi markazi boʻldi. Sovet davrida bu shahar butun Sovet Ittifoqining majburiy deportatsiyasi tufayli katta oʻsish va demografik oʻzgarishlarga guvoh boʻlgan. 1966-yilda boʻlgan Toshkent zilzilasi tufayli Toshkentning katta qismi vayron boʻlgan edi, biroq u naʼmunali Sovet shahri oʻlaroq qayta qurilgan. Oʻsha paytda Toshkent Sovet Ittifoqining Moskva, Leningrad va Kiyev shaharlaridan keyin turadigan toʻrtinchi yirik shahar boʻlgan^[7].

Hozirgi kunda, mustaqil Oʻzbekiston poytaxti sifatida, Toshkentda koʻp millatli aholi saqlanib qolgan, ular orasida etnik oʻzbeklar va qozoqlar koʻpchilikni tashkil qiladi. 2009-yilda Toshkentning 2 200 yilligi nishonlandi. Bu munosabat bilan shahar infra va transport tizimi yangilandi^[8][9]. Toshkent yirik shahardir

1. ↑ Toshkentda yashovchi doimiy aholi soni 3 milliondan oshdi
2. ↑ ^{2,0 2,1} Manba xatosi: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named StatsPop
3. ↑ Сведения о населении города на официальном сайте хокимията г. Ташкент, 22-oktabr 2013-yilda asl nusxadan arxivlandi, qaraldi: 17-noyabr 2012-yil{{citation}}: CS1 maint: date format ()
4. ↑ „Toshkent shahri pochta indeks (lar)i“ (ruscha). Pochta.uz. 2021-yil 29-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 29-avgust 2021.
5. ↑ „Oʻzbekistonda yalpi ichki (hududiy) mahsulot (2018-yil yanvar-iyun)“ (oʻzbekcha). Oʻzbekiston Davlat Statistika Qoʻmitasi. 16-noyabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 15-iyun 2018-yil.
6. ↑ „YIM shakllanishida viloyatlarning hissasi ochiqlandi“ (oʻzbekcha). Qalampir.uz. Qaraldi: 28-oktabr 2019.
7. ↑ Praying Through the 100 Gateway Cities of the 10/40 Window ISBN 978-0-927-54580-8 s. 89
8. ↑ Toshkent shahrining 2 200 yilligi oldidan Ertangi toʻyga hozirlik bugundan boshlanmogʻi kerak^{[sayt ishlamaydi]}
9. ↑ „Юбилей Ташкента. Такое бывает только раз в 2200 лет“. Фергана – международное агентство новостей. Qaraldi: 10-dekabr 2017.