Back Braille Afrikaans بريل Arabic ব্ৰেইল্ Assamese Brayl əlifbası Azerbaijani Брайлова азбука Bulgarian ब्रेल Bihari ব্রেইল পদ্ধতি Bengali/Bangla Brailleovo pismo BS Braille Catalan Braillovo písmo Czech
| Brajlo | ||
|---|---|---|
|
Tipo |
Alfabeto | |
| Inventita de | Louis Braille | |
| Epoko | 1825 | |
| Unikoda intervalo |
U+2800 to U+28FF | |
| ISO 15924 | Brai
| |
 Mano leganta brajlan skribon de la franca vorto "PREMIER". | ||
| ||
| kodo | ||
| Dum | 1824 - nuntempe | |
Brajlo estas planskribo inventita de Louis Braille por blinduloj aŭ homoj kun tre malbona vidkapablo. Ĝi estas reliefa skribo kaj konsistas el punktoj, kiuj elstaras el papero aŭ alia surfaco. Oni legas brajlon tuŝe, palpante per fingropinto.
Ĝi estis la unua binara karakterkodo, en formo de punktoj kaj ne-punktoj. Matrikso de ĉiu karaktero havas du kolumnon kaj tri liniojn. Punktoj kaj ne-punktoj eblas 2×2×2×2×2×2=64 variojn. Oni kodas ĉiun varion per aro de nombroj. Tiujn nombrojn montras imago kun skribo brajla ĉelo.
Multa blinduloj iĝis blinda maljune, kaj havas malfacilaĵojn kun lernado de brajlo.[1][2] Junuloj preferas ekranlegilojn kaj sonlibrojn. Nur 10% de blinduloj konas brajlon; sed kiuj konas ĝin, havas plian sukceson en lernado kaj laboro. Iuj hontas lerni ĝin.[3] Estas disputita, kiel disvastigi ĝin.
Por la blinduloj kiuj legos tiun ĉi paĝon kaj ne povos vidi la supran bildon, jen tabelo de la Esperanta Brajla Alfabeto:
| A | 1 | B | 1-2 | C | 1-4 | Ĉ | 1-4-6 |
| D | 1-4-5 | E | 1-5 | F | 1-2-4 | G | 1-2-4-5 |
| Ĝ | 1-2-4-5-6 | H | 1-2-5 | Ĥ | 1-2-5-6 | I | 2-4 |
| J | 2-4-5 | Ĵ | 2-4-5-6 | K | 1-3 | L | 1-2-3 |
| M | 1-3-4 | N | 1-3-4-5 | O | 1-3-5 | P | 1-2-3-4 |
| R | 1-2-3-5 | S | 2-3-4 | Ŝ | 2-3-4-6 | T | 2-3-4-5 |
| U | 1-3-6 | Ŭ | 3-4-6 | V | 1-2-3-6 | Z | 1-3-5-6 |
Brajlo konsistas el aranĝo de punktoj, kiu formas literojn de la alfabeto, ciferojn kaj interpunkciojn. La baza kadro de brajla simbolo nomiĝas "brajla ĉelo", kiu havas lokon por 6 punktoj ordigitaj en la formo de ortangulo kun 3 punktoj vertikale kaj 2 horizontale. Brajlan signon formas punktoj en kelkaj el tiuj ĉi 6 lokoj. La punktoj ofte aludiĝas per numeroj laŭ la pozicio en la ĉelo. Ekzemple, 124 estas numera kodo por la litero "F".
Kiam majuskla litero estas bezonata, oni faras simbolon "punktoj 4-6" en la ĉelo antaŭ la litero. La unuaj dek literoj de la alfabeto estas ankaŭ la ciferoj. Por montri ciferon, oni uzas helpan signon, kiu konsistas el la punkto 6. Do, se estas unue tiu ciferiga signo kaj poste "A", oni legu "1" anstataŭ "A". Simile, kiam aperas "B" post la ciferiga signo, oni legu "2". En sinsekvo de ciferoj, oni metas la ciferigan signon nur antaŭ la unuan ciferon.
Laŭ la Nacia Federacio por la Blinduloj en Usono, spertaj homoj povas legi brajle po 200–400 vortojn minute. Tiu nombro dependas de lingvo kaj do konsiderendas, ke la angla lingvo havas multe da tre mallongaj vortoj.
- ↑ Hogyan sajátítják el a vakok az írást-olvasást? – Sulinet.hu. Arkivita el la originalo je 2009-06-26. Alirita 2010-05-22 .
- ↑ A Braille-írás és olvasás megtanulása felnőtt korban (összefoglaló az 5. Braille szemináriumról). Arkivita el la originalo je 2015-05-12. Alirita 2010-05-22 . Arkivigite je 2015-05-12 per la retarkivo Wayback Machine Arkivita kopio. Arkivita el la originalo je 2015-05-12. Alirita 2020-08-08 .
- ↑ Louis Braille halálának évfordulója – MTA.hu. Arkivita el la originalo je 2007-05-27. Alirita 2010-05-22 .