Kubismo

An kubismo (Ingles: cubism) sarong hiron sa arte na sinasabing avant-garde nagbutwa kan kaamayi nin ika-20ng siglong na nag'alsa nanggad kan Europeong pagpintura asin eskultura, asin ta ini nag'ugsod nin mga kapararehas na hiron sa lantad nin musika, literatura asin arkitektura. Sa sarong trabahong masabing kubismo, mga bagay inuugid nanggad, pinaparasa'pasa' asin binibilog liwat sa pormang abstraksyon— imbes na iladawan an mga bagay sa sarong lado sana nin punto de bista, an artista piniprentera an tema sa multitud na anggulo ngani marepresentar an tema sa mas hararom na konteksto.^[1] An Kubismo konsideradong iyo an pinakamaimpluwensyang hiron sa arte sa ika-20ng siglo.^[2][3] Sinasabing an termino ginagamit sa mas mahiwas na paagi en relasyon sa manlaen-laen na arte nagbutwa sa Paris (Montmartre asin Montparnasse) o harani sa Paris (Puteaux) kan mga taon 1910 asin sundo sa mga 1920.

An hiron nin Kubismo napu'nan ninda Pablo Picasso asin Georges Braque, asin binalihan ni Jean Metzinger, Albert Gleizes, Robert Delaunay, Henri Le Fauconnier, Juan Gris, saka ni Fernand Léger.^[4] Sarong nangengenot na impluwensya na nagkawsa kan pagbutwa nin Kubismo iyo an tolong-dimensyonal na porma sa mga huring trabaho ni Paul Cézanne.^[5] Sarong pagpapadayaw kan mga pintura ni Cézanne ginibo sa Salon d'Automne kan 1904, mga presenteng trabaho niya pigpadayaw man sa 1905 asin sa 1906 Salon d'Automne, na nasundan pa nin duwang pagpaeksibit pakagadan niya kan 1907.^[6]

Sa Pransya, mga bunga kan Kubismo nagburutwa, arog kan Orpismo, arteng abstraksyon asin dangan an Purismo.^[7][8] An epekto nin Kubismo nagin mahiwas asin hararom. Sa Pransya asin ibang nasyon an Futurismo, Suprematismo, Dada, Constructivismo, Vorticismo, De Stijl asin Art Deco nagtalubo bilang baga simbag sa Kubismo. Mga amay na pagpinturang Futurista asin pagsabay sa Kubismo nagresulta sa pagdurukotan kan temang nakaagi asin kan presente, an representasyon nin iba-ibang punto de bista kan tema na ipigladawan durungan o sunod-sunod, na inapod perspektibong multiple, pagdudurungan o multiplisidad,^[9] manta an Constructivismo naimpluwensya kan teknik ni Picasso sa paggamit niya nin manlaen-laen na materyales sa pag'eskultura.^[10] Iba pang mga komun na tursido nagsusurulok igdi sa mga suruway-suway na hiron iyo an pagpasimple kan mga pormang geometriko asin an pagsaralak kan modernong buhay saka an mekanikal na mga elemnto igdi.

1. ↑ Jean Metzinger, Note sur la peinture, Pan (Paris), October–November 1910
2. ↑ Christopher Green, MoMA collection, Cubism, Introduction, from Grove Art Online, Oxford University Press, 2009 Archived 2014-08-13 at the Wayback Machine.
3. ↑ Cubism: The Leonard A. Lauder Collection, The Metropolitan Museum of Art, New York, 2014 Archived 2015-05-17 at the Wayback Machine.
4. ↑ Christopher Green, MoMA collection Cubism, Origins and application of the term, from Grove Art Online, Oxford University Press, 2009 Archived 2014-06-13 at the Wayback Machine.
5. ↑ Christopher Green, 2009, Cubism, MoMA, Grove Art Online, Oxford University Press Archived 2014-08-13 at the Wayback Machine.
6. ↑ Joann Moser, Jean Metzinger in Retrospect, Pre-Cubist works, 1904–1909, The University of Iowa Museum of Art, J. Paul Getty Trust, University of Washington Press 1985, pp. 34–42
7. ↑ Hajo Düchting, Orphism, MoMA, Grove Art Online, Oxford University Press, 2009
8. ↑ Magdalena Dabrowski, Geometric Abstraction, Heilbrunn Timeline of Art History, The Metropolitan Museum of Art, New York, 2000
9. ↑ Christopher Green, 2009, Cubism, Meanings and interpretations, MoMA, Grove Art Online, Oxford University Press, 2009 Archived 2015-07-02 at the Wayback Machine.
10. ↑ Christina Lodder, 2009, Constructivism, Formation, 1914–21, MoMA, Grove Art Online, Oxford University Press, 2009 Archived 2008-10-24 at the Wayback Machine.