Back أرتيميسينين Arabic ارتمیسینین AZB Artemisinina Catalan Artemisinin Czech Artemisinin Danish Artemisinin German Αρτεμισινίνη Greek Artemisinin English Artemisinino Esperanto Artemisinina Spanish
Ohar medikoa
| Artemisinina | |
|---|---|
 | |
| Formula kimikoa | C15H22O5 |
| SMILES kanonikoa | 2D eredua |
| SMILES isomerikoa | C[C@@H]1CC[C@H]2[C@H](C(=O)O[C@H]3[C@@]24[C@H]1CC[C@](O3)(OO4)C)C |
| MolView | 3D eredua |
| Mota | antipaludiko, carboxylate ester (en)  , konposatu zikliko, Eterrak, peroxido organiko, artemisinin (unspec.) (en) eta [[(1R,13R)-1,5,9-trimethyl-11,14,15,16-tetraoxatetracyclo[10.3.1.04,13.08,13]hexadecan-10-one|(1R,13R)-1,5,9-trimethyl-11,14,15,16-tetraoxatetracyclo[10.3.1.04,13.08,13]hexadecan-10-one]] (en) |
| Estereoisomeroa | Astemisinin (en) , CID 641602 (en) , LSM-5566 (en) eta 9-epi-Artemisinin (en) |
| Masa molekularra | 282,146723804 Da |
| Erabilera | |
| Elkarrekintza | taste receptor type 2 (en) |
| Rola | anti-infective agent (en) |
| Identifikatzaileak | |
| InChlKey | BLUAFEHZUWYNDE-NNWCWBAJSA-N |
| CAS zenbakia | 63968-64-9 |
| ChemSpider | 62060 |
| PubChem | 68827 |
| Reaxys | 4194670 |
| Gmelin | 223316 |
| ChEBI | 1755493 |
| ChEMBL | CHEMBL77 eta CHEMBL269671 |
| EC zenbakia | 700-290-5 |
| ECHA | 100.110.458 |
| CosIng | 83821 |
| MeSH | C031327 |
| KNApSAcK | C00003359 |
| UNII | 9RMU91N5K2 |
| KEGG | D02481 |
Artemisinina (txineraz: 青蒿素, qing hao su) eta haren deribatu erdisintetikoak sendagai multzo bat dira, Plasmodium falciparum-ek eragindako malariaren tratamenduan erabiltzen direnak.[1] Tu Youyou txinatar ikerlariak isolatu zuen 1972, txinatar medikuntza tradizionalean erabiltzen den Artemisia annua landaretik. Tu Youyouk 2015eko Medikuntzako Nobel saria jaso zuen. Karolinska Institutuaren arabera, Afrikara mugatuta, urtero 100.000 pertsona onik ateratzen dira malariatik botika horri esker.[2]
Egitura kimikoari dagokionez, laktona seskiterpenikoa da, peroxido-zubi bat duena. PfATP6 proteinaren inhibitzailea dela aurkitu zen 2003an, bizkarroiak energia ekoizteko erabiltzen duen proteinetako batena, hain zuzen ere.[3] Munduko Osasun Erakundeak artemisina monoterapian ez erabiltzeko aholkatzen du, bizkarroi batzuk erresistentzia garatzen ari direlako; hori dela-eta, malariaren aurkako beste sendagai batekin batera hartu ohi da.[4]
- ↑ White, N.J.. Assessment of the pharmacodynamic properties of antimalarial drugs in vivo. Antimicrobial Agents and Chemotherapy, 41 (7): 1413–22, doi:10.1128/AAC.41.7.1413, ncbi.nlm.nih.gov (Noiz kontsultatua: 2020-4-8).
- ↑ Rejado, Jon. Parasitoen aurkako bi ikerketa saritu ditu Medikuntzako Nobel sariak. Berria egunkaria, 2015eko urriak 6, CC BY-SA 4.0, berria.eus (Noiz kontsultatua: 2020-4-8).
- ↑ Malariaren aurkako erremedio zahar baten azterketa. Elhuyar aldizkaria, 2003/10/01, CC-BY-SA-3.0, aldizkaria.elhuyar.eus (Noiz kontsultatua: 2020-4-8).
- ↑ Pelfrene, Eric; Pinheiro, Marie-Hélène; Cavaleri, Marco. Artemisinin-based combination therapy in the treatment of uncomplicated malaria: review of recent regulatory experience at the European Medicines Agency. International Health, 7 (4): 239–246, doi:10.1093/inthealth/ihv017 (Noiz kontsultatua: 2020-4-8).