Ostarbayter

Ostarbayter (alm. Ostarbeiter‎ alman: [ˈɔstˌʔaʁbaɪtɐ], hərf. "Şərq işçisi") — İkinci Dünya müharibəsi zamanı Almaniyada məcburi əməyi yerinə yetirmək üçün işğal edilmiş Mərkəzi və Şərqi Avropadan toplanmış əcnəbi qul işçiləri üçün nasist alman təyinatı. Müharibənin əvvəlində almanlar mülki insanları deportasiya etməyə başladılar və onlar bunu 1941-ci ildə Barbarossa əməliyyatından sonra görünməmiş səviyyədə etməyə başladılar. Onlar ostarbayterləri Ukraynanın Reyxskomissariatının, Qalisiya dairəsinin (özü də Baş Hökumətə tabedir) və Reyxskomissariat Ostlandın yeni yaradılmış alman rayonlarından tuturdular. Bu ərazilərə Almaniyanın işğal etdiyi Polşa və Sovet İttifaqının işğal olunmuş əraziləri daxildir. Pavel Polyana görə, ostarbayterlərin 50%-dən çoxu müasir Ukrayna ərazisindən gələn keçmiş sovet təbəələri idi, daha sonra polşalı qadın işçilər (ümuminin 30%-ə yaxını) gəlir. Şərq işçiləri arasında etnik ukraynalılar, polyaklar, belaruslar, ruslar, ermənilər, tatarlar və başqaları var idi.^[1] Ostarbayterlərin sayı təxminən 3 milyon ilə 5,5 milyon arasında dəyişir.

1944-cü ilə qədər yeni işçilərin əksəriyyəti 16 yaşından kiçik idi, çünki daha yaşlı işçilər adətən Almaniyada xidmətə çağırılırdılar; 30%-i evlərindən götürüldükdə 12-14 yaşlarında idi.^[2] 1943-cü ilin noyabrında yaş həddi 10-a endirildi. Ostarbayterlər tez-tez təcavüz qurbanı olur və təcavüz səbəbiylə on minlərlə hamiləlik baş verirdi.^[3]

Ostarbayter çox vaxt ac qalır və mühafizə olunan əmək düşərgələrində yaşamağa məcbur edilirdi. Bir çoxları aclıqdan, həddən artıq işdən, bombardmanlardan (çox vaxt bomba sığınacaqlarına daxil olmaqdan məhrum edilirdilər), sui-istifadədən və alman nəzarətçiləri tərəfindən həyata keçirilən edamdan ölürdülər. Bu işçilərə çox vaxt maaş verilmirdi; onlar ödəniş aldıqda, yalnız yaşadıqları düşərgələrdə xüsusi məhsullar almaq üçün istifadə edilə bilən xüsusi valyuta ilə ödəniş alırdılar.

Müharibədən sonra işğalçı dövlətlər 2,5 milyondan çox azad edilmiş Ostarbayterin çoxunu vətənə qaytardılar.^[4] SSRİ-yə qayıdanlar sosial ostrakizmdən əziyyət çəkirdilər. Amerika səlahiyyətliləri 1945-ci ilin oktyabrında Ostarbayterin repatriasiyasını qadağan etdi və onlardan bəziləri ABŞ-a, eləcə də şərq blokuna daxil olmayan digər ölkələrə mühacirət etdi. 2000-ci ildə Almaniya hökuməti və minlərlə alman şirkəti nasist rejiminin Ostarbayter qurbanlarına birdəfəlik 5 milyard avrodan bir qədər çox ödəniş etdi.

1. ↑ Alexander von Plato, Almut Leh, Christoph Thonfeld. Hitler's Slaves: Life Stories of Forced Labourers in Nazi-Occupied Europe. Berghahn Books. 2010. 251–262. ISBN 978-1845459901. 2023-08-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-12-29.
2. ↑ Sitat səhvi: Yanlış <ref> teqi; HNN adlı istinad üçün mətn göstərilməyib
3. ↑ Cezary Gmyz, Wprost magazine (Number 17/18/2007), ""Seksualne Niewolnice III Rzeszy" [Sex-slaves of the Third Reich]". 22 April 2007. May 13, 2008 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-02-14. pp. 1–3.
4. ↑ International Military Tribunal, Nazi Conspiracy and Aggression - Volume 1 Chapter X - The Slave Labor Program, The Illegal Use of Prisoners of War. Arxivləşdirilib 2010-08-04 at the Wayback Machine Avalon Project, Documents in Law, History and Diplomacy.